Machtige én verdeelde Kamer aan zet tijdens belangrijkste debat van het jaar
In dit artikel:
In Den Haag begonnen de Algemene Politieke Beschouwingen onder gespannen omstandigheden: een demissionair kabinet dat is uitgekleed na twee kabinetsbreuken, veel verdeeldheid tussen partijen en een kille politieke sfeer die zich ook in de troonrede liet gelden. Premier-demissionair Dick Schoof weigert nu al zijn korte premierschap te evalueren, maar erkende tegenover journalisten persoonlijk verantwoordelijk te zijn als kabinetleider. Tegelijk benadrukt hij herhaaldelijk dat lastige dossiers — van asielbeleid tot stikstof — vooral door de Kamer moeten worden opgelost, omdat zijn kabinet steunt op slechts 32 coalitiezetels (VVD en BBB).
De koning nam afstand van polarisatie en lage politiekvertrouwen in zijn toespraak en drukte partijen op het hart naar nuance te zoeken; Schoof gaf toe dat hij bij de tekst betrokken was. Maar de praktijk in de Kamer oogt minder samenhangend: partijleiders gebruiken de besprekingen ook als campagnetoneel en volgen uiteenlopende prioriteiten.
Voorbeelden: GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans zoekt een begrotingsakkoord met de Kamer, maar stuit op weinig bereidheid tot samenwerking vanuit onder meer de VVD. VVD-leider Dilan Yesilgöz wil na de verkiezingen snel een centrumrechts kabinet vormen en sluit links beleid uit. SP’er Jimmy Dijk pleit voor het schrappen van bezuinigingen op zorg en onderwijs en waarschuwt tegen huurverhogingen en het ontbreken van investeringen ondanks de woningnood. D66-leider Rob Jetten ziet kansen om delen van de bezuinigingsagenda terug te draaien zonder te wachten op een nieuwe formatie. Geert Wilders en de PVV opereren vanaf de zomer als oppositie; door brede uitsluitingspolitiek van andere partijen denkt Wilders dat coalitievorming voor zijn partij zinloos is en noemt hij een minderheidskabinet een optie mocht de PVV de grootste partij worden.
Het debat van woensdag en donderdag zal volgens de betrokkenen laten zien hoe partijen hun toekomstige kabinet voor zich zien en vooral welke keuzen zij willen maken als campagne-ingrediënt. De centrale vraag blijft of de Kamer in deze gespannen, gepolariseerde sfeer toch voldoende constructief kan samenwerken om acute dossiers aan te pakken en vertrouwen terug te winnen.