Los Angeles, New York (en Amsterdam): wat doen 'sanctuary cities' voor ongedocumenteerden?
In dit artikel:
In de Verenigde Staten richten federale immigratie-eenheden (ICE) zich sinds de regering-Trump expliciet op steden die zich verzetten tegen actieve samenwerking bij deportaties: de zogenaamde sanctuary cities. Die term beschrijft gemeenten die hun politie grotendeels niet inzetten om federaal immigratiebeleid uit te voeren — zij delen minder informatie met ICE en arresteren niet louter vanwege een ontbrekende verblijfsvergunning. Bekende voorbeelden zijn Los Angeles, San Francisco en New York; landelijk bestaan er naar schatting honderden plaatsen met vergelijkbaar beleid.
Het afgelopen jaar zijn er massale arrestatiegolven en deportaties geweest: nieuwsmedia melden ongeveer 180.000 uitgezette personen en rond de 59.000 mensen in detentiecentra, waarover veel klachten bestaan over overbevolking, beperkte medische zorg en weinig contact met familie of advocaten. Meer dan 8.000 mensen werden naar landen gestuurd die niet hun thuisland zijn. Ongeveer 44 procent van de gevangenen in detentie had geen strafblad. In totaal leven in de VS zo’n 11 miljoen ongedocumenteerden, ongeveer 3 procent van de bevolking.
De confrontatie tussen het Witte Huis en sanctuary cities draait om macht: kan de federale overheid lokale overheden dwingen mee te werken aan immigratiehandhaving? Trump dreigde met het weghalen van federale subsidies en met vervolging van lokale politici. Steden reageerden met rechtszaken; een federale rechter oordeelde in augustus dat het Witte Huis hen niet zomaar financiële middelen mag onthouden. Tegelijk startte de regering zelf procedures tegen steden en staten die zich verzetten, waardoor een complexe juridische strijd is ontstaan over federale versus lokale bevoegdheden.
Voorstanders van sanctuarybeleid stellen dat het juist de veiligheid verhoogt: mensen zonder papieren durven misdrijven te melden als ze niet bang hoeven te zijn voor deportatie. Onderzoek wijst uit dat deze regio’s vaak minder criminaliteit kennen. Critici en het Witte Huis beweren dat zulke steden criminelen huisvesten, maar feiten over hoge aantallen niet-criminele gedetineerden ondermijnen die stelling.
Is Amsterdam een sanctuary city? De vergelijking is lastig: Nederland heeft geen federaal stelsel, maar wel veel gedecentraliseerd sociaal beleid. In Amsterdam vraagt de politie zonder directe aanleiding niet naar verblijfsstatus, wat vergelijkbaar effect kan hebben. Maar andere verschillen zijn groot: de Nederlandse Koppelingswet sluit ongedocumenteerden vrijwel uit van sociale voorzieningen, waardoor het leven bureaucratisch en vaak zwaarder is dan in de VS. Activisten pleiten daarom al jaren voor een stads-ID voor alle Amsterdammers, mét of zonder papieren.