Longfonds: houtkachels en barbecues ontnemen 1,2 miljoen Nederlanders de adem
In dit artikel:
Huishoudens zijn in Nederland inmiddels de grootste bron van ultra fijnstof: open haarden, houtkachels, vuurkorven en barbecues veroorzaken meer van die zeer kleine roetdeeltjes dan verkeer of industrie. Dat concludeert het Longfonds op basis van recente RIVM-metingen. Waar twintig jaar geleden uitlaatgassen de belangrijkste bron waren, produceerden huishoudens in 2024 ongeveer 5,7 miljoen kilo ultra fijnstof — ruim meer dan verkeer (2,2 miljoen kilo) en industrie (3,0 miljoen kilo) samen.
De luchtkwaliteit varieert regionaal: de noordelijke rand en Zeeland scoren het beste, met Vlieland als koploper; gemeenten als Den Bosch, Utrecht en Eindhoven blinken het minst uit. Geen enkele Nederlandse gemeente haalt de adviesnorm van de WHO voor fijnstof. Volgens Károly Illy, directeur van het Longfonds, is de algehele lucht de afgelopen decennia schoner geworden, maar nog steeds ongezond voor veel mensen. Nederland telt ongeveer 1,2 miljoen mensen met longaandoeningen die geregeld in ademnood komen door vuile lucht; een op de vier Nederlanders geeft aan last te hebben van houtrook in de buurt.
Ultra fijnstof dringt diep in de longen door en kan bij langdurige blootstelling ook hart- en vaatziekten veroorzaken. Het Longfonds roept niet op tot een algeheel verbod op houtkachels, maar vraagt om meer wederzijds rekeninghouden: “Als het windstil is: stook dan niet.” Ook pleit het fonds voor stevigere gemeentelijke actie. Slechts 130 van de 342 gemeenten hebben het Schone Lucht Akkoord ondertekend, en Illy noemt de uitvoering vaak te vrijblijvend omdat economische belangen doorslaggevend blijven.
Er zijn wel positieve voorbeelden: Amsterdam verbood het gebruik van op fossiel draaiende bouwapparatuur, en Amersfoort legt beperkingen op bij windstille omstandigheden. Wie zelf wil controleren hoe gezond de lucht is op een adres kan de Gezonde Lucht Check raadplegen, een RIVM-gebaseerde tool met uurlijkse scores en advies. Internationaal gezien is Nederland veel beter af dan steden in India en Pakistan, maar Illy benadrukt dat een rijk land als Nederland de strengste normen zou moeten halen.