LIVE Verkiezingen | NSC zet Van Vroonhoven op 2, ChristenUnie wil ouders 4500 euro per kind geven

In dit artikel:

De verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn vastgesteld op 29 oktober; het verkiezingsreces begint op 3 oktober zodat partijen vrijuit kunnen campagnevoeren. In aanloop naar die datum verschijnen partijprogramma’s en kandidatenlijsten en zijn er opvallende verschuivingen binnen en tussen partijen.

NSC en interne bewegingen
Nieuw Sociaal Contract (NSC) wordt aangevoerd door minister en vicepremier Eddy van Hijum; Nicolien van Vroonhoven staat op plek twee nadat ze haar eerdere vertrekplannen introk, mede geërgerd door het vertrek van Agnes Joseph naar BBB. Judith Uitermark, Merlien Welzijn en staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen vullen de topvijf. NSC zet in op bestaanszekerheid, goed bestuur en wil 1 miljard euro reserveren voor de weerbaarheid van wijken (zogenoemde burgersteunpunten). Tegelijk blijft de partij in peilingen kwetsbaar en dreigt verlies van zetels.

Denk-schermutselingen opgelost
Bij Denk escaleerde een machtsstrijd over de kandidatenlijst; het partijbestuur trad terug onder druk van fractie en lokale afdelingen. Stephan van Baarle, die zich eerder had teruggetrokken als lijsttrekker na onenigheid, is inmiddels weer in beeld. Oud-partijleider Tunahan Kuzu wordt voorgedragen als nieuwe partijvoorzitter om rust te brengen en de lijstvorming te regelen.

ChristenUnie wil gezinnen ondersteunen
De ChristenUnie presenteerde een stevig sociaal-economisch pakket met onder meer een forse verhoging van kinderbijslag naar circa 4.500 euro per jaar per kind, betaald uit hogere belastingen voor vermogenden. Verder wil de partij 20 miljard euro in woningbouw steken, de nieuwe NAVO-norm van 3,5% omarmen en meer besteden aan ontwikkelingssamenwerking. De kandidatenlijst blijft grotendeels ongewijzigd; de top vijf is identiek aan 2023.

JA21 en BBB: harde toon op migratie en toezicht
Ja21 verscherpt in het nieuwe programma het migratie- en veiligheidsbeleid en introduceert het idee van een minister voor Overheidsefficiëntie. De partij trekt nieuwe kopstukken aan, waaronder ex-NSC’er Diederik Boomsma die per direct overstapt naar JA21 en op plek zes staat; hij liet zijn zetel bij NSC achter. JA21 profileert zich pro-ondernemerschap, streng op migratie en ordehandhaving.

De BoerBurgerBeweging (BBB) publiceerde een conceptprogramma met behoudende voorstellen rond dierenwelzijn (tegen nieuwe regels tenzij ze boereninkomsten sparen), strengere regels voor vergunninghouders die terugreizen naar het land van herkomst en aanpassingen in benoemingen bij de Raad van State om vermeende ‘politieke kleuring’ tegen te gaan. BBB maakte als eerste haar kandidatenlijst bekend; demissionair vicepremier Mona Keijzer staat op plek twee en NSC-afvallige Agnes Joseph kwam erbij maar behield haar Kamerzetel, waardoor BBB tijdelijk op acht zetels staat.

Andere lijstwijzigingen en figuren
- VVD: lijsttrekker Dilan Yesilgöz leidt de lijst; ministers en zittende Kamerleden vullen de topposities. Yesilgöz hield een geheime troepenbezoek aan Nederlandse NAVO-militairen in Litouwen, wat leidde tot het schrappen van de geplande lijsttrekkersbijeenkomst op festival Lowlands.
- D66: ABN AMRO-hoofdeconoom Sandra Phlippen treedt tijdelijk terug uit haar functie om als lijstduwer voor D66 op te treden en mee te schrijven aan het programma; ze keert na de verkiezingen terug.
- BIJ1 koos voormalig GroenLinks-Kamerlid Tofik Dibi als lijsttrekker.
- 50Plus stelde Jan Struijs als lijsttrekker voor; Corrie van Brenk en Martine Baay staan op twee en drie.
- SGP behoudt ongewijzigde topnamen; de partij kent nog altijd geen vrouwen in de hoge plaatsen.
- Er is een nieuwe dierenpartij, Vrede voor Dieren, die zich naast dierenwelzijn ook expliciet tegen verdere herbewapening en extra defensiebudgetten keert.

Praktische noot
Veel partijen publiceren hun programma’s en kandidatenlijsten in korte tijd; de komende weken worden bepalend voor campagnes en coalitiediscussies. De kabinetsval van dit voorjaar en de hoge frequentie van lijstmutaties zorgen voor onrust bij sommige kiezers en partijen, terwijl andere partijen vooral inzetten op duidelijk afgebakende thema’s (migratie, veiligheid, gezinnen, klimaataanpak) om zich te onderscheiden.