LIVE Tweede Kamerverkiezingen | 50Plus komt met programma, meeste partijen willen tandarts terug in basispakket
In dit artikel:
De Tweede Kamerverkiezingen zijn op 29 oktober. In aanloop daarheen presenteren partijen hun programma’s en voeren ze campagne; dit weekend houden meerdere partijen hun congres (VVD, CDA, NSC, ChristenUnie, JA21 en PvdD). Hieronder de belangrijkste ontwikkelingen en thema’s.
Denk: interne ruzie bijgelegd
Denk loste zijn machtsstrijd op door de huidige Kamerfractie als top-3 op de kandidatenlijst te zetten: Stephan van Baarle blijft lijsttrekker, gevolgd door Dogukan Ergin en Ismail el Abassi. Een conflict met het partijbestuur leidde eerder tot het aftreden van dat bestuur en de inzet van een interimteam onder Tunahan Kuzu. Van Baarle stapte even op maar keerde terug na steun van zijn fractie.
Veiligheid en 50PLUS
50PLUS maakt veiligheid één van de vier speerpunten in het verkiezingsprogramma, een koers beïnvloed door lijsttrekker en oud-politiecoryfee Jan Struijs. De partij wil meer politie op straat, zwaardere straffen en meer aandacht voor digitale veiligheid. Andere prioriteiten zijn pensioenen, meer woningen voor ouderen en betaalbare zorg. Financieren wil zij deels door miljarden te halen uit het opsporen van fraude en verspilling; de partij wil ook de hypotheekrenteaftrek behouden en de erfbelasting afschaffen.
Mondzorg terug in het basispakket
Veel Kamerfracties pleiten voor (meer) vergoede mondzorg: voorstellen lopen uiteen van een gratis jaarlijkse controle tot volledige vergoeding van mondzorg. GroenLinks-PvdA, Volt, PvdD en SP hebben uitgebreide plannen die ook andere zorgposten (zoals brillen voor kinderen, anticonceptie of PrEP) in het basispakket willen opnemen. PVV, FVD en meerdere andere partijen noemen expliciet tandzorg terugbrengen; JA21 vermeldt mondzorg nauwelijks.
VVD-internalen en coalitie-discussie
VVD-minister Ruben Brekelmans zei in Buitenhof dat een centrumrechtse coalitie “niet in zicht” is en waarschuwde tegen het principieel uitsluiten van GroenLinks-PvdA, wat in de partij tot opwinding leidde. Kort daarna rectificeerde hij op X en stelde dat regeren met GroenLinks-PvdA “totaal ongeloofwaardig” is — kennelijk is hij teruggefloten door partijleider Dilan Yesilgöz. Yesilgöz zelf benadrukte elders dat de VVD niet zal deelnemen aan een kabinet dat de hypotheekrenteaftrek thuis wegneemt; dit punt wordt een belangrijk campagnethema, ook omdat CDA en D66 juist pleiten voor afbouw (met compensatie).
CDA en ChristenUnie: concurrentie en verschillen
Het CDA oogt optimistisch; oud-premier Jan Peter Balkenende steunde partijleider Henri Bontenbal, die afstand neemt van het etiket ‘te links’. De ChristenUnie, door Mirjam Bikker nadrukkelijk gepositioneerd als christelijke partij, zoekt nadrukkelijk het verschil met het CDA en mikt van 3 naar mogelijk 7 zetels. Intern was er kritiek op de digitale behandeling van wijzigingsvoorstellen voor het verkiezingsprogramma, maar het programma werd toch aangenomen.
NSC worstelt maar doet mee
NSC zat in de lift maar kampt met interne onvrede en een motie van wantrouwen tegen het bestuur. Na excuses en het intrekken van de motie bevestigde oud-vicepremier Eddy van Hijum dat NSC definitief meedoet aan de verkiezingen. De partij staat in peilingen rond nul tot twee zetels; Van Hijum wil NSC profileren als bruggenbouwer tussen partijen.
JA21, PVV en formatieperspectieven
JA21-lijsttrekker Joost Eerdmans streeft naar een daadkrachtig centrumrechts kabinet en ziet een PVV-minderheidskabinet niet als stabiele oplossing. PVV-leider Geert Wilders sluit minderheidsregeren niet uit en heeft gezegd bereid te zijn te regeren als andere partijen hem blijven uitsluiten, met gedoogsteun van derden als optie.
Campagnestart en stijlverschillen
De PvdD trapte zijn campagne af met activistische acts (Pussy Riot). VVD en andere partijen stemmen leden en achterban in congresverband achter hun programma’s en leiders, terwijl bij de VVD onzekerheid over slechte peilingen en recente misstappen van Yesilgöz voelbaar blijft. Over het algemeen domineren thema’s als woningmarkt en hypotheekrente, veiligheid, zorg (inclusief mondzorg) en de vraag welke coalities politiek haalbaar en bestuurbaar zijn.
Kortom: de campagnefase is ingegaan met een mix van programmadebatten, interne partijconflicten en strategische positionering rondom coalitievorming. De uitkomst van 29 oktober bepaalt welke van deze lijnen politiek kunnen worden omgezet.