LIVE Midden-Oosten | Von der Leyen wil deel associatieverdrag Israël opschorten en straf voor 'extreme ministers'
In dit artikel:
De Europese Commissie wil een deel van het associatieverdrag met Israël opschorten en zoekt daarvoor steun bij de EU-lidstaten. Dat maakte voorzitter Ursula von der Leyen bekend tijdens haar jaarlijkse toespraak over de EU, waarbij ze ook pleitte voor sancties tegen extreemrechtse ministers en gewelddadige kolonisten. Lidstaten blijven verdeeld over harde maatregelen; Von der Leyen waarschuwde dat verlamming onaanvaardbaar is nu wat er in Gaza gebeurt.
Tegelijk meldt de organisatie Global Sumud Flotilla (GSF), die probeert de Israëlische zeeblokkade van Gaza te doorbreken, dat opnieuw een van haar schepen is geraakt—waarschijnlijk door een drone—vlak voor de Tunesische kust. De Britse boot Alma liep brandschade aan het bovendek op; gewonden zijn niet gemeld. Onder de opvarenden zijn activisten en bekende namen als Greta Thunberg en acteur Liam Cunningham. In juni hield Israël ook al een schip van de groep tegen.
Internationaal escaleert de spanning na een Israëlische luchtaanval in Doha op dinsdag, gericht op topfiguren van Hamas. Qatar en diplomaten melden dat bij de aanval ook ten minste één lid van de Qatarese veiligheidsdienst om het leven kwam; Hamas spreekt van mogelijk meerdere doden, onder wie de zoon van Hamasleider Khalil al-Hayya. Qatar heeft de VN-Veiligheidsraad om een spoedzitting gevraagd; de raad komt bijeen op woensdagavond Nederlandse tijd. Doha beschuldigt Israël van een flagrante schending van internationaal recht en roept op tot scherpere reacties.
De militaire actie in Qatar leidt tot brede verontwaardiging: EU-buitenlandchef Kaja Kallas, Frankrijk, Groot-Brittannië, Duitsland en talloze landen in de regio (onder meer Saoedi-Arabië, Iran, Turkije, Jordanië en Egypte) veroordelen de aanval en waarschuwen voor verdere escalatie. VN-secretaris-generaal António Guterres noemt de operatie een grove schending van Qatarese soevereiniteit. De Verenigde Staten zeggen vooraf geïnformeerd te zijn geweest; voormalig president Donald Trump schrijft dat hij Qatar heeft gewaarschuwd, iets dat Qatarese officials betwisten en als te laat bestempelen.
In Den Haag besloot het kabinet twee Israëlische ministers, Bezalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir, formeel tot persona non grata te verklaren; vanaf 10 september worden zij als ongewenste vreemdelingen geregistreerd. Het kabinet kondigt verder geen nieuwe sancties aan, maar verhoogt de medische hulp aan Gazanen en werkt met een groep Europese landen aan importbeperkingen voor producten uit door Israël bezet gebied. De Nederlandse erkenning van Palestina blijft afhankelijk van vooruitzicht op een levensvatbare tweestatenoplossing.
Première Benjamin Netanyahu verdedigt de aanval en zegt dat Hamas het conflict onmiddellijk kan beëindigen door in te stemmen met een Amerikaans staakt-het-vurenvoorstel; Hamas houdt daarnaast de VS medeverantwoordelijk voor de Israëlische actie. De combinatie van nieuwe aanvallen, diplomatieke veroordelingen en incidenten op zee vergroot het risico op verdere regionale escalatie.