LIVE Midden-Oosten | Europese Commissie wil deel associatieverdrag Israël opschorten en straf voor 'extreme ministers'
In dit artikel:
De Europese Commissie wil een deel van het associatieverdrag met Israël schorsen en onderhandelt met EU-lidstaten over gerichte sancties tegen radicale ministers en gewelddadige kolonisten. Dat kondigde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen aan tijdens haar jaarlijkse toespraak over de EU; ze erkende dat lidstaten verdeeld zijn maar waarschuwde dat passiviteit geen optie is nu de situatie in Gaza onaanvaardbaar is.
Tegelijk escaleert de situatie buiten de diplomatieke arena. De activistische hulpvloot Global Sumud Flotilla (GSF), die probeert de Israëlische zeeblokkade van Gaza te doorbreken, meldt opnieuw een aanval: het Britse schip Alma raakte naar verluidt in de nacht van dinsdag op woensdag getroffen door wat waarschijnlijk een drone was, met brandschade aan het bovendek maar zonder gewonden. Onder de opvarenden zijn onder meer klimaatactivist Greta Thunberg, acteur Liam Cunningham en enkele Nederlanders. Eerder deze week meldde GSF al een soortgelijke aanval; Tunesische autoriteiten hebben die eerdere melding betwist.
Belangrijk keerpunt was een Israëlische luchtaanval op dinsdag gericht op topleden van Hamas in Doha, Qatar. Qatar zegt dat bij de aanval zeker een lid van de Qatarese binnenlandse veiligheidsdienst is omgekomen en dat ook de zoon van Hamas-figuur Khalil al-Hayya werd gedood; Hamas meldt meerdere doden. Israël zegt doelgerichte aanvallen te hebben uitgevoerd op Hamasleiders en nam de verantwoordelijkheid, premier Benjamin Netanyahu koppelde de operatie aan een recente schietpartij in Jeruzalem. Hamas houdt de Verenigde Staten medeverantwoordelijk; Israël stelt de operatie zelfstandig te hebben uitgevoerd, maar volgens bronnen in Washington was men kort van tevoren ingelicht.
De aanval in Doha leidde tot felle internationale reacties: Qatar vroeg de VN-Veiligheidsraad bijeen te komen; VN-secretaris-generaal António Guterres veroordeelde de actie als een grove schending van Qatarese soevereiniteit. EU-buitenlandchef Kaja Kallas, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Nederland spraken hun afkeuring uit en waarschuwden voor verdere escalatie. Ook Arabische en regionale machten — van de VAE tot Saoedi-Arabië, Iran, Turkije, Jordanië en Egypte — veroordeelden de aanval. Vanuit Israël werd de operatie juist toegejuicht door sommige ministers en politici. De VS reageerden verdeeld: Witte Huis-woordvoerders bekritiseerden de locatie van de aanval, terwijl bronnen melden dat Amerikaanse officials Israël kort vooraf hebben ingelicht; Qatar stelt dat eventuele waarschuwingen te laat kwamen.
In Nederland besloot het kabinet twee Israëlische ministers, Bezalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir, formeel tot persona non grata te verklaren; vanaf 10 september staan zij op een inreisverbodlijst. Buitenlandminister David van Weel kondigde geen verdere nieuwe sancties aan, maar zei dat Nederland extra geld vrijmaakt voor medische hulp aan Gazanen en werkt met enkele Europese partners aan importbeperkingen voor producten uit door Israël bezette gebieden. Het kabinet blijft vooralsnog vasthouden aan erkenning van Palestina alleen wanneer er reëel zicht is op een duurzame tweestatenoplossing.
Kort samengevat: diplomatieke druk op Israël neemt toe in Europa, hulpactiviteiten naar Gaza worden risicovoller door vermoedelijke drone-aanvallen, en de Israëlische actie in Qatar heeft internationale spanningen verhoogd en geleid tot een VN-confrontatie en brede veroordeling — alles met het risico op verdere regionale escalatie en ondermijning van pogingen tot een staakt-het-vuren.