LIVE kabinetsval | Koning Willem-Alexander na kabinetsval naar Tsjechië: 'Raar om Nederland nu te verlaten'
In dit artikel:
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zijn dinsdagavond aangekomen in Praag voor hun staatsbezoek aan Tsjechië, ondanks de kabinetsval die diezelfde dag Nederland trof. De koning noemde het vertrek "raar" maar benadrukte het belang van het bezoek, vooral gezien de geopolitieke context met de oorlog in Oekraïne. Hij keert woensdag al terug naar Nederland om zich te buigen over de politieke crisis, terwijl Máxima nog één dag langer blijft.
De aanleiding van de kabinetsval was het besluit van de PVV om uit het kabinet te stappen, nadat al geruime tijd spanningen bestonden over het asielbeleid. Geert Wilders trok zich terug uit het overleg en nam daarmee de coalitie op de proef. Premier Dick Schoof diende het ontslag van de PVV-bewindslieden in bij de koning, waarna het kabinet demissionair verdergaat met VVD, NSC (Nieuwe Sleutel Coalitie) en BBB. De PVV-ministers en staatssecretarissen worden voorlopig vervangen door bewindslieden van deze partijen.
NSC-leider Nicolien van Vroonhoven gaf duidelijk aan dat haar partij niet opnieuw in zee wil met de PVV, mede vanwege de conflicten over het asielbeleid. Ook voormalig partijoprichter Pieter Omtzigt had al eerder aangegeven geen samenwerking met Wilders te zien zitten. Vicepremiers van BBB en NSC uitten teleurstelling over het plotselinge vertrek van de PVV en noemden de breuk onverantwoord.
Premier Schoof veroordeelde de kabinetsval als onnodig en benadrukte dat het land nu daadkracht nodig heeft om urgente kwesties als migratie, woningbouw, veiligheid en economie aan te pakken. Hij wil het kabinet demissionair voortzetten binnen de ruimte die de Tweede Kamer biedt. Het parlement debatteert woensdag over de val, waar ook oppositiepartijen scherpe kritiek uiten op de vertrekkende PVV en de overige coalitieleden.
PVV-vicepremier Fleur Agema verdedigde het harde asielstandpunt van haar partij, hoewel ze vond dat het jammer is dat het kabinet is gevallen. Ze liet open of ze politiek actief blijft. PVV-leider Wilders zelf noemt het vertrek uit het kabinet "de juiste beslissing" vanwege het uitblijven van strenger asielbeleid door de andere coalitiepartners. Hij kondigde plannen aan premier te willen worden en snapt de kritiek niet die hem verwijt moedwillig de val te hebben veroorzaakt.
De kabinetsformatie en de toekomst van de coalitie zullen de komende tijd worden bepaald. Verkiezingen zullen niet onmiddellijk volgen, zo gaf minister Judith Uitermark aan, gezien praktische en organisatorische overwegingen. Intussen wordt er snel gezocht naar tijdelijke vervangers binnen het demissionaire kabinet, zodat het bestuur doorgaat ondanks de politieke onrust.
Deze kabinetscrisis illustreert de fragiele verhouding binnen de huidige coalitie waarvan de PVV een controversiële partner was, met het asielbeleid als breekpunt. De ontwikkelingen zullen bepalend zijn voor de politieke koers in aanloop naar de komende verkiezingen.