LIVE DEBAT | Wilders onder vuur: 'Hij doet net alsof hij het zieligste jongetje van de klas is'
In dit artikel:
Op Prinsjesdag was weinig nieuw beleid te verwachten omdat het kabinet is gevallen; de troonrede en de begrotingsstukken bevatten daarom vooral symbolische en beperkte maatregelen (onder meer plannen voor een nieuw rijksmuseum). De Algemene Politieke Beschouwingen in de Tweede Kamer, die de dag erna startten, stonden daardoor vooral in het teken van de naderende verkiezingen en politieke verwijten in plaats van brede beleidsagenda’s. De koning riep op tot minder polarisatie en meer samenwerking, maar die oproep werd vrijwel meteen ondermijnd tijdens de debatten.
Geert Wilders (PVV) opende de beschouwingen met een furieuze, verkiezingsgerichte toespraak waarin hij asiel en migratie centraal stelde. Hij somde voorbeelden van misdrijven met migratieachtergrond op, stelde dat Nederland overgenomen wordt door opvanglocaties en noemde migratie een bedreiging voor emancipatie van vrouwen en lhbti-groepen. Wilders zei trots te zijn op zijn bewindspersonen ondanks kritiek en verdedigde zijn terugtreden als premierkandidaat als strategisch noodzakelijk. Zijn retoriek leidde tot scherpe reacties uit meerdere hoeken van de Kamer: Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en anderen beschuldigden Wilders van weglopen voor verantwoordelijkheid en van het aanwakkeren van haat en verdeeldheid.
Een deel van het debat ging over de rol en aanwezigheid van de PVV in Kamerwerk: Laurens Dassen (Volt) stelde dat de PVV veel debatten heeft gemist, waar Wilders met tegencijfers reageerde en zijn fractie’s opkomstcijfers voor zowel commissiedebatten als plenaire vergaderingen naar voren bracht. Andere partijen, zoals ChristenUnie en SP, daagden Wilders uit over onafgemaakte beloften in de zorg en het gebrek aan uitvoering van aangenomen moties door PVV-bewindspersonen.
Rob Jetten (D66) en anderen trokken Wilders’ politieke integriteit en vermogen om te verbinden in twijfel, waarbij zij stelden dat Wilders terugviel op polariserende thema’s in plaats van concrete resultaten te tonen. Wilders antwoordde dat zijn kabinet vaak is tegengewerkt en dat hij onder moeilijke omstandigheden heeft geprobeerd problemen aan te pakken. Ook Ignacio-achtige verwijten tussen partijen vulden het debat: NSC en Wilders wisselden beschuldigingen over wie verantwoordelijk is voor mislukte asielwetten en voor obstructie.
Andere opvallende momenten: Eelco Heinen (VVD), belast met de schatkist in het gehavende kabinet, presenteerde een klein koopkrachtstijgingetje als een van zijn resterende resultaten. Demissionair premier Dick Schoof spreekt niet op de eerste dag; hij is voor morgen gepland. De zaal was drukbezocht — lange rijen bij de publieke tribune — en de premier van Aruba, Mike Eman, was aanwezig en kreeg applaudisserende welkom.
De kern van de dag: in een politieke sfeer die door het kabinetsscalaat en naderende verkiezingen gespannen is, werd Wilders’ fel anti-immigratiepleidooi het dominante thema. De oproep van de koning tot minder polarisatie vond weinig weerklank; het debat ontwikkelde zich vooral tot een confrontatie tussen beschuldigingen over verantwoordelijkheid, aanwezigheid en uitvoering, en functioneerde meer als verkiezingscampagne dan als inhoudelijke afrekening van nieuw beleid. De experimentele begroting van kabinet-Schoof probeert vertrouwen in politiek te herstellen, maar veel partijen waarschuwen dat de daadwerkelijke uitvoering van maatregelen vooral een taak wordt voor een toekomstige regering.