LIVE Debat | PVV en SP willen kabinet niet wegsturen, Schoof kan door met VVD en BBB
In dit artikel:
Afgelopen weekend stapte NSC uit het demissionaire kabinet nadat een Kamerdebat over extra sancties tegen Israël zaterdag escaleerde en minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp zijn functie neerlegde. Met het vertrek van NSC bestaat de overgebleven coalitie alleen nog uit VVD en BBB, samen goed voor slechts 32 van de 150 Kamerzetels. Demissionair premier Dick Schoof heeft in een brief aan de Kamer aangegeven dat het kabinet voorlopig wil doorwerken met VVD en BBB; die twee partijen willen de vrijgekomen ministersposten zelf invullen en zullen binnenkort een voorstellijst delen.
In het debat in de Tweede Kamer verdedigde NSC-fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven de stap: NSC wil niet langer medeverantwoordelijk zijn voor beleid dat volgens haar in strijd was met afspraken uit het regeerprogramma en onvoldoende ruimte gaf aan Buitenlandminister Veldkamp om op te treden bij schendingen van mensenrechten. Van Vroonhoven benadrukte dat NSC zich wel ‘constructief’ blijft opstellen, maar niet meer deelneemt aan het kabinet.
BBB-leider Caroline van der Plas houdt haar partij in het kabinet en riep op tot een fatsoenlijk debat. Volgens haar neemt BBB verantwoordelijkheid door te blijven: “bij tegenwind trappen we door”, aldus haar redenering. Zij weigerde het debat te laten ontsporen in een discussie over Gaza, iets waartegen in de Kamer scherpe meningsverschillen bestaan — vooral tussen Denk en partijen die het Israëlische beleid minder kritisch benaderen.
Linkse partijen, onder aanvoering van GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans, hekelen het kabinet als ‘chaotisch’ en vinden dat Nederland te weinig aandacht schenkt aan de internationale rechtsorde en mogelijk oorlogsmisdaden. D66-leider Rob Jetten herhaalde zijn oproep voor een nationaal kabinet van ervaren oud-ministers dat het land bestuurt tot aan een nieuw kabinet, omdat VVD en BBB volgens hem een te smal mandaat hebben. Dat plan lijkt weinig kansrijk; CDA-leider Henri Bontenbal noemde het een utopie.
De oppositie zoekt politieke drukpunten: Denk-leider Stephan van Baarle diende zeer vroeg in het debat een motie van wantrouwen in tegen het kabinet, een uitzonderlijke zet omdat moties doorgaans pas komen na het plenair debat. De kans dat die motie wordt aangenomen is klein: PVV-leider Geert Wilders, wiens fractie eerder uit de coalitie stapte, maakte duidelijk dat zijn partij geen motie van wantrouwen zal steunen en waarschuwde dat dat “nog meer chaos” zou brengen. Daarmee lijkt het waarschijnlijk dat Schoof met alleen VVD en BBB kan doorgaan, ondanks het gebrek aan een Kamermeerderheid.
Het Kamerdebat werd fel en emotioneel, met verhitte uitwisselingen tussen Van Baarle en Wilders over Gaza en beelden van slachtoffertjes, en ingrijpen door Kamervoorzitter Martin Bosma wegens geëiste taalgebruik. SP-leider Jimmy Dijk riep op tot verantwoordelijkheid en vroeg het kabinet zich écht demissionair te gaan gedragen: geen nieuw beleid maar zorg voor het lopende bestuur.
Kortom: de politieke situatie blijft gespannen en bestuurlijk kwetsbaar. De directe gevolgen zijn dat VVD en BBB het kabinet voorlopig voortzetten met een zeer smalle parlementaire steunbasis, terwijl oppositiepartijen overwegen juridische en politieke instrumenten te gebruiken — al lijken de meeste escalaties voorlopig weinig kans te maken. De komende dagen moet duidelijk worden wie de vacante posten overneemt en of er alsnog brede steun voor een andere tijdelijke samenstelling kan worden gevonden.