LIVE Debat | NSC beschuldigt VVD van draai na vertrek Veldkamp: 'Daarom lijkt het nu alsof we dichter bij elkaar liggen'
In dit artikel:
Afgelopen vrijdag stapte buitenlandminister Caspar Veldkamp op na een chaotisch Kamerdebat over strengere sancties tegen Israël; kort daarna verlieten ook de andere NSC-bewindspersonen het demissionaire kabinet. Daardoor staat premier Dick Schoof in de Tweede Kamer nu officieel alleen nog met VVD en BBB, die samen slechts 32 van de 150 zetels vertegenwoordigen. In een brief aan de Kamer meldde Schoof dat hij met die twee partijen voorlopig door wil regeren; VVD en BBB werken aan de herverdeling van de vrijgekomen posten.
De directe aanleiding waren twee moties die handel uit de bezette Westelijke Jordaanoever wilden beperken: een D66-motie (Jan Paternotte) die zowel nationale wetgeving als Europees optreden bepleitte, en een VVD-variant (Eric van der Burg) die Brussel eerst wil laten onderzoeken en nationale stappen alleen als alternatief ziet. NSC-ministers wilden juist instemmen met de meer ingrijpende motie, wat leidde tot onenigheid en uiteindelijk hun vertrek. Verschillende fractieleiders stelden woensdag dat NSC en VVD inhoudelijk dichter bij elkaar lagen dan het vertrek liet lijken, en er werd gespeculeerd over een mogelijke ‘lijmpoging’ om NSC terug te winnen — iets waar Dilan Yesilgöz (VVD) geen directe rol in nam: dat is volgens haar een zaak voor Schoof en NSC zelf.
In het Kamerdebat kwam brede kritiek en bezorgdheid naar voren over de bestuurbaarheid en het mandaat van het kabinet. CDA-leider Henri Bontenbal waarschuwde dat VVD en BBB met hun karige steun weinig slagkracht hebben en riep op tot terughoudendheid en ‘fair play’. D66-leider Rob Jetten pleitte opnieuw voor een kabinet van nationale eenheid met ervaren oud-ministers als noodregering tot er een nieuw kabinet is; dat plan lijkt echter geen meerderheid te vinden. SGP en ChristenUnie uitten eveneens zorgen over procedure en verantwoordelijkheid; JA21 pleitte voor versnelling van verkiezingen.
Op politiek bestuurlijk vlak ontstond ook discussie over de rol van premier Schoof: Kamerleden vroegen of hij had geprobeerd de breuk met NSC te herstellen en of hij het ontslag had moeten uitstellen. NSC-fractieleider Nicolien van Vroonhoven zei dat haar partij niet verantwoordelijk wil zijn voor beleid dat zij onverantwoord achtte en dat Veldkamp te weinig ruimte kreeg om te handelen.
Tegen de achtergrond van deze bestuurlijke onrust speelden emotionele en felle debatten over Gaza en mensenrechten. Linkse partijen (PvdD, Denk, GroenLinks-PvdA) drongen aan op strengere maatregelen tegen Israël en wezen VVD en andere partijen op morele verplichtingen; VVD en PVV hielden vol dat zij terughoudender willen opereren en dat internationale samenwerking (EU) effectiever is. Denk-leider Stephan van Baarle diende in de eerste termijn al een motie van wantrouwen in — een uitzonderlijke stap — maar die heeft geringe kans van slagen nu de PVV al heeft aangekondigd die niet te steunen.
Het debat werd woensdagmiddag geschorst; na de lunch zou premier Schoof spreken. Conclusie: Schoof kan, gezien de huidige Kamerverhoudingen en het ontbreken van steun voor een motie van wantrouwen door de grootste oppositiefractie, voorlopig doorgaan met VVD en BBB, maar zijn kabinet heeft een zeer smal draagvlak en staat onder zware politieke en morele druk.