LIVE DEBAT | Jetten opent aanval op Wilders: 'U bent de grootste toetsenbordridder van het land'
In dit artikel:
Op de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen, direct na Prinsjesdag, stond de Tweede Kamer vooral in het teken van de naderende verkiezingen. De Koning had opgeroepen tot minder polarisatie en meer samenwerking, maar die oproep bleek nauwelijks van invloed: fractieleiders spitsten hun betogen vooral toe op electorale punten en uitwisseling van harde verwijten.
Centrale figuur was Geert Wilders (PVV). Hij hield een klassiek PVV-betoog over immigratie, asiel en de islam, met stelligheid over het sluiten van asiellocaties en zorgen over ‘wat Nederland wordt’. Wilders noemde meerdere incidenten en gebieden met asielzoekerscentra en waarschuwde dat de islam onder jongeren toeneemt. Zijn toon leidde tot scherpe tegenreacties, vooral van linkse en middenfracties, die hem verwijten niets te hebben opgeleverd toen zijn partij in het kabinet zat en eerder verantwoordelijkheid moest nemen.
Belangrijke tegenstanders in het debat waren onder anderen Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Rob Jetten (D66), Laurens Dassen (Volt), Mirjam Bikker (ChristenUnie) en Stephan van Baarle (Denk). Zij beschuldigden Wilders van weglopen voor verantwoordelijkheid, van inconsistente aanwezigheid bij Kamerdebatten en van het bevorderen van haat en verdeeldheid. Jetten wees onder meer op het stemgedrag van de PVV bij voorstellen rond lhbtq+-veiligheid en vroeg zich af waarom Wilders aanspraak maakt op veiligheid terwijl zijn fractie niet altijd heeft meegewerkt. Dassen en anderen betwijfelden ook de Kameraanwezigheid van de PVV in het afgelopen jaar.
PVV-verdedigingen: Wilders en mede-PVV’ers stelden dat zij wél resultaten hebben geboekt, dat hun bewindspersonen hard hebben gewerkt en dat zij door tegenwerking zijn belemmerd. Op het punt van Kamerpresentie citeerde Wilders deelnamepercentages om te betogen dat zijn fractie bij veel commissiedebatten en plenaire vergaderingen aanwezig was; tegenstanders bleven dit onvolledig noemen.
Inhoudelijk kwamen ook andere thema’s voorbij: zorgprivatisering werd door ChristenUnie aangesneden (private equity in de zorg), en de kosten voor consumenten (zoals boodschappen) werden door SP aan Wilders voorgelegd. Daarnaast noteerde de redactie dat het gevallen kabinet weinig nieuwe grote beleidsvoorstellen presenteerde, maar er wel opvallende Prinsjesdagitems in de stukken stonden — zoals plannen voor een nieuw rijksmuseum.
Het debat weerspiegelde hoezeer de politiek nu al in een verkiezingsmodus zit: aanvallen op persoonlijke en partijverantwoordelijkheid, woorden over identiteit en veiligheid en weinig ruimte voor samenwerking zoals de Koning had gewenst. De plenaire zitting werd na Wilders' termijn geschorst tot later op de middag; de inhoudelijke botsing tussen Wilders en met name de linkervleugel van de Kamer zette de toon voor de verdere politieke campagne.