LIVE Debat | CU, VVD, CDA, SGP, NSC en BBB willen koning terug in formatie voor 'snelheid, vertrouwen en gezag'
In dit artikel:
Afgelopen weekend liep een Kamerdebat over strengere sancties tegen Israël uit de hand, waarna buitenlandminister Caspar Veldkamp opstapte en kort daarop alle NSC-bewindspersonen het demissionaire kabinet verlieten. Premier Dick Schoof zette maandag in het debat uiteen dat hij voorlopig met alleen VVD en BBB verder wil, waardoor het kabinet in de Tweede Kamer nog maar op 32 zetels kan rekenen — ver onder een meerderheid en met zeer beperkte politieke draagvlak.
Schoof lichtte tijdens het debat meteen de voorlopige herverdeling van de vrijgekomen ministersposten toe: Buitenlandse Zaken, Volksgezondheid en Sociale Zaken worden ondergebracht bij de VVD; BBB krijgt Binnenlandse Zaken en Onderwijs. De invulling van staatssecretariaten en de namen van nieuwe ministers volgen later, na verplichte veiligheidsscreenings. Schoof benadrukte dat dit de snelste manier is om verder te kunnen werken, maar erkende dat de parlementaire speelruimte hierdoor sterk is ingeperkt.
Het debat bevatte veel moties en politieke signalen. ChristenUnie-leider Mirjam Bikker diende samen met SGP, CDA, VVD, NSC en BBB een motie in om de koning weer een rol te geven aan het begin van de formatie — een terugkeer van het staatshoofd in het aanstellingsproces die in 2012 was afgeschaft — maar vooralsnog bestaat daar geen meerderheid voor. Rob Jetten (D66) stelde een motie voor om een verkenner aan te wijzen die zou proberen een kabinet van nationale eenheid te smeden of NSC terug te brengen in het kabinet; ook die optie lijkt weinig steun te krijgen. Andere moties gingen onder meer over respect voor de rechtsstaat (PvdD), behandeling van zieke Palestijnse kinderen in Nederland, het aanwijzen van Israëlische leiders als persona non grata (Volt) en het onderzoeken van EU-maatregelen tegen producten uit illegale Israëlische bezettingen (D66).
Het debat werd verder gekenmerkt door onderlinge verwijten: Stephan van Baarle (Denk) noemde de genomen maatregelen tegen Israël onvoldoende, terwijl Frans Timmermans (GL-PvdA) vroeg om een tijdlijn van de gebeurtenissen rond Veldkamps vertrek om diens integriteit niet onnodig te schaden. Schoof hield vast aan de vertrouwelijkheid van ministerraadoverleggen en zei geen personen te zullen aanvallen. Hij bevestigde ook dat hij NSC-collega’s had gevraagd het weekend te nemen om hun besluit te heroverwegen, maar dat hun vertrek definitief bleek.
Buiten het parlement kwam de Amsterdamse politie tussenbeide nadat PVV-leider Geert Wilders in het debat onjuiste opmerkingen had gemaakt over een verdachte in de zaak van de 17-jarige Lisa uit Abcoude; de politie corrigeerde zijn beweringen en waarschuwde tegen onrust en onjuiste veronderstellingen.
Het debat gaat verder met beoordeling van ingediende moties; Schoof spreekt later nogmaals en daarna volgen stemmingen. Politiek blijft onduidelijk of en hoe snel er een stabieler kabinet kan ontstaan: de demissionaire status en de smalle Kamerbasis bemoeilijken concrete beleidskrachten en vormen een extra prikkel voor coalitiegesprekken of -heroverwegingen.