Leïla Slimani: 'Integratie doet je helaas een deel van jezelf verliezen'
In dit artikel:
De Frans-Marokkaanse Leïla Slimani bundelt in de trilogie Het land van de anderen de familiegeschiedenis die haar eigen roots weerspiegelt: een mengeling van Franse en Marokkaanse afkomst, oorlog, onafhankelijkheid en de nasleep daarvan. De reeks bestaat uit Mathilde (2020), Kijk ons dansen (2022) en Neem het vuur mee (2025, Nederlandse vertaling 2025), en volgt meerdere generaties van één familie van de Tweede Wereldoorlog tot de jaren tachtig van de twintigste eeuw.
In Mathilde ontmoet een meisje uit de Elzas tijdens de oorlog de Marokkaanse soldaat Amine; hun huwelijk brengt haar naar Marokko waar ze geconfronteerd raakt met armoede, racisme en de beperkende positie van vrouwen. Het tweede deel speelt na 1956, rond de onafhankelijkheid: er is hoop en moderniseringsdrang, maar ook sociale tegenstellingen. De kinderen van Mathilde en Amine kiezen verschillende levenspaden — van agrarisch ondernemen tot studie en politieke idealen — en de opstanden en culturele veranderingen van de jaren zestig en zeventig drukken hun stempel. Het slotdeel concentreert zich op Mia, opgegroeid in de jaren tachtig nabij Rabat, die worstelt met geheugenverlies en paniekaanvallen tijdens het schrijven van de familiekroniek; via therapeutische oefeningen probeert ze herinneringen terug te winnen en het familieverleden te ordenen.
Centraal in de trilogie staan terugkerende thema’s: hypocrisie van de hogere middenklasse, religieuze en maatschappelijke conventies versus privéleven, de ongelijkheid tussen man en vrouw, seksuele taboes en het verlangen naar vrijheid. Thuis heerst relativisme — ouders die thuis vrij leven maar buitenshuis de strikte regels van de samenleving volgen — en dat spanningsveld becommentarieert Slimani scherp. Ze laat zien hoe seksuele normen ongelijke regels opleggen: jongens hebben ruimte waar meisjes zich moeten schamen; studeren wordt gepresenteerd als belangrijkste uitweg voor vrouwen naar economische en sociale zelfstandigheid. Ook expliciete seksscènes en openhartige beschrijvingen van verboden praktijken (abortus, homoseksualiteit, prostitutie) komen terug, in navolging van haar eerder werk.
Slimani noemt het schrijven van de trilogie een historisch en persoonlijk onderzoek: ze wilde de levens van haar grootouders en ouders plaatsen binnen de Marokkaanse geschiedenis om antwoorden te vinden op vragen over identiteit. Ze benadrukt echter dat de ik-verteller niet gelijkgesteld moet worden aan haarzelf. Het schrijfproces van het derde deel was persoonlijk zwaar: fysieke en mentale vermoeidheid, een periode als voorzitter van de Booker Prize en emigratie van Parijs naar Lissabon maakten het moeilijk om te beginnen, en ze gebruikte therapeutische technieken om blokkades te doorbreken.
Naast literatuur is Slimani maatschappelijk actief. Ze is medeoprichter van het feministische burgercollectief Collectif 490, dat strijdt tegen artikel 490 (seks buiten het huwelijk) in het Marokkaanse strafrecht. Ze erkent dat progressie traag verloopt: wettelijke verbeteringen bestaan, maar conservatieve opvattingen blijven wijdverbreid. Recent toonde ze zich ook diplomatiek actief; tijdens het staatsbezoek van Macron werd ze uitgenodigd op het paleis van koning Mohammed VI — een teken dat de culturele en politieke banden tussen Frankrijk en Marokko complex en blijvend zijn.
Met Het land van de anderen wil Slimani het verleden een plaats geven en tegelijkertijd hoop bieden: niet door te blijven wroeten, maar door het vuur van herinnering en energie mee te nemen naar de toekomst.