Ledenverplichting dreigt voor PVV nu groot deel van de Kamer oren heeft naar verplichte 'interne democratie'

In dit artikel:

D66 wil partijen wettelijk verplichten leden te hebben, een maatregel die vooral gevolgen zou hebben voor de PVV, waarvan alleen Geert Wilders lid is. Ondanks dat meerdere politici namens de PVV in de Kamer zitten, kunnen zij nu geen lid worden; het voorstel zou dat veranderen en partijen dwingen tot interne democratische procedures.

Een rondgang van De Telegraaf wijst uit dat een Kamermeerderheid voor de verplichting binnen handbereik ligt. Naast D66 staan GroenLinks/PvdA, CDA, de Dierenpartij, ChristenUnie en Volt open voor het plan — samen goed voor minstens 71 zetels — en mogelijk kan de VVD de rest leveren. Zonder de VVD zou een combinatie van SGP, SP, Denk en 50Plus ook nipt tot een meerderheid kunnen leiden, maar die partijen verlangen veelal eerst een advies van de Raad van State.

Het amendement zou de Wet Politieke Partijen aanvullen: partijen zouden leden moeten toelaten, leden moeten laten bepalen programma en kandidatenlijst en meer verantwoording moeten afleggen over hun koers. Voorstanders, zoals initiatiefnemer Joost Sneller, vinden dat politieke organisaties als sleutelinstellingen in een democratie interne democratische normen moeten volgen — Sneller noemt dat een standaard die ook voor alle partijen geldt en niet gericht is tegen één partij.

Tegelijk is er scepsis. SGP-voorman Chris Stoffer en 50Plus-Kamerlid Jan Struijs vrezen dat de maatregel vooral de PVV raakt en willen eerst juridisch onderzoek. De SP wijst op mogelijke inbreuk op het verenigingsrecht. Veel partijen willen het advies van de Raad van State afwachten voordat ze definitief instemmen.

Als de wijziging wordt aangenomen, kan dat de interne organisatie van partijen sterk veranderen — vooral van partijen die nu weinig formele ledenstructuur hebben — en het debat raakt aan fundamentele vragen over vrijheid van vereniging en staatsinterventie in partijorganisaties. De Wet Politieke Partijen wordt naar verwachting deze lente behandeld in de Tweede Kamer; het amendement kan die versie dus aanzienlijk aanscherpen.