Lachend met D66 de stikstofafgrond in
In dit artikel:
Een GraanGeluk-boer en voormalig onderzoeksjournalist voert stevig kritiek op het Nederlandse stikstofbeleid en de politieke en wetenschappelijke keuzes die dat hebben gevormd. Hij zegt dat een nieuwe beroepsgroep — ecologen — vanaf de jaren zeventig normen en juridische kaders heeft meegeëvolueerd die Nederland al jaren „op slot” zetten, gesteund door partijen als VVD, GroenLinks-PvdA en D66. Volgens de auteur is het beleid losgezongen van de agrarische werkelijkheid: landbouwgrond wordt gesubsidieerd voor zonnevelden en biobrandstof gaat ten koste van bossen en visgronden, terwijl boeren tegelijk aan strenge stikstofbeperkingen moeten voldoen.
Juridisch ligt de basis bij Europese richtlijnen (Vogel- en Habitatrichtlijn). In de beleving van de schrijver draait het probleem niet om „de natuur” in brede zin, maar om een klein aantal stikstofgevoelige habitattypen en uiteindelijk een handvol vogel- en amfibieënsoorten (onder meer wulp, grutto, korhoen en heikikker). Die soorten bepalen of een gebied „in stand moet blijven” zonder extra stikstofdepositie, wat volgens hem heeft geleid tot buitensporige landbouwbeperkingen.
Tegenover deze aanpak stelt de auteur het GraanGeluk-concept en zijn model van Natuurlijk Agrarisch Beheer (NAB): agro-ecologische, niet-bespoten graanteelt, kruidenrijke graslanden en lokaal-regionale kringlopen. Hij stelt dat dit systeem bodemherstel, biodiversiteit en voedselproductie kan combineren voor een fractie van de kosten van het huidige beleid, zonder uitkoop van boeren. Concreet zegt hij dat het programma maximaal circa 3 miljard euro per jaar zou kosten, tegelijk voldoende natuur oplevert en korte-keten voedselzekerheid bevordert — een argument dat hij ook in termen van geopolitieke onzekere tijden onderstreept.
Op eigen land claimt GraanGeluk succes: op hun akkers broeden veldleeuweriken en komen zeldzame insecten, bestuivers en oergraansoorten voor; zij noemen hun kruidenrijke streekgraanakker een van de meest bedreigde biotopen in Nederland en West-Europa. De boerderij verwerkt het graan in desembrood en streekbieren.
De tekst schetst ook de politieke achtergrond: ontmoetingen met beleidsmakers en wetenschappers sinds 2016, de introductie van ‘kringlooplandbouw’ door D66, de opmerking van Tjeerd de Groot in 2019 over halvering van de veestapel, en de verontrusting na de stikstofbrief van minister Van der Wal (juni 2022). Die brief wordt gezien als een kantelpunt dat heeft bijgedragen aan polarisatie en politieke verschuivingen (met de opkomst van de BoerBurgerBeweging).
Als tegenzet organiseren de auteur en GraanGeluk op 29 november in Antropia (Driebergen) een symposium, „Terug naar Onze Toekomst”, waar vakmensen en stikstofexperts — onder wie Wouter de Heij — hun berekeningen en concrete voorbeelden presenteren om Nederland uit het stikstofslot te halen. De oproep is duidelijk: geef lokaal boerenverstand, innovatie en agro-ecologische oplossingen meer ruimte binnen het beleid, in plaats van exclusieve nadruk op juridische beperkingen rond een klein aantal soorten.