Kweekvis in Nederlandse supermarkten bedreigt voedselzekerheid in Afrika
In dit artikel:
Kweekvis die in Nederlandse supermarkten ligt, blijkt deels gevoerd te zijn met verse sardines uit Senegal — een praktijk die lokale voedselzekerheid aantast en bijdraagt aan armoede in kustgemeenschappen. Onderzoekers van Follow the Money en DeSmog koppelden handelsdata aan veldonderzoek in Senegal en vonden aanwijzingen dat vismeelfabrieken grote hoeveelheden kleine oceaanvissen opkopen die anders door Senegalese gezinnen als betaalbare eiwitbron worden gegeten.
Achtergrond: aquacultuur groeit razendsnel; sinds 2022 wordt er wereldwijd meer vis gekweekt dan gevangen. Europese beleidmakers stimuleren de ontwikkeling van een duurzame kweekvissector, maar veel gekweekte soorten (zalm, zeebaars, tonijn) zijn vleeseters en hebben voer nodig dat vaak uit vismeel bestaat — traditioneel gemaakt van slachtafval maar steeds vaker van verse vis. De FAO waarschuwde al dat die verschuiving de druk op lokale visvoorraden kan vergroten.
In Senegal, waar vis ongeveer 30% van de dierlijke eiwitinname vormt en ook buurlanden afhankelijk zijn van die vangst, melden vissers en handelaren dat sinds het sardineseizoen vrachtwagens en motortaxi’s dagelijks volle ladingen richting fabrieken brengen. Interne inkoopdata tonen dat bijvoorbeeld Afric Azote in december 2024 honderden duizenden kilo’s verse vis aankocht; het bedrijf zelf ontkent systematisch verse vis voor meelproductie te gebruiken en zegt alleen slachtafval te verwerken. Vissers en lokale handelaars vertellen echter dat leveringscontracten en tussenpersonen het mogelijk maken verse vangst rechtstreeks aan vismeelfabrieken te laten afnemen, waardoor minder vis op lokale markten komt.
Handelsstromen verbinden Senegal met grote kweekvisspelers elders: tussen 2020 en 2024 vertrokken tientallen scheepsladingen vismeel uit Dakar naar Turkije, waar grote kwekerijen visolie en -meel verwerken tot voer. Een Turkse kwekerij, Noordzee, koopt (via tussenhandelaars) Senegalees vismeel en produceert zeebaars en forel die via dochterbedrijf ACV ook in Nederlandse supermarkten belanden. De Aquaculture Stewardship Council (ASC), die kweekvissen certificeert, stelt dat voedereisen nog niet bindend zijn, maar meldt dat vanaf 31 oktober 2025 gecertificeerd voer van gecertificeerde fabrieken vereist wordt.
Experts waarschuwen dat marktexpansie van kweekvis het probleem kan verergeren: als vraag toeneemt, bieden vismeelfabrieken meer en concurreren zij lokale verwerkers en consumenten weg. Onderzoekers en belangenorganisaties pleiten voor strengere transparantie in de keten, bindende duurzaamheidscriteria voor voer, en heroverweging van consumptiegewoonten — waaronder minder consumptie van vleesetende kweekvis of een omschakeling naar alternatieve voeders.
Kortom: de groei van de kweekvissector biedt kansen om mariene druk te verlichten, maar zonder strikte regels en ketentransparantie leidt de huidige vraag naar vismeel ertoe dat verse, lokaal belangrijke sardines van Senegalese stranden verdwijnen — ten bate van internationale aquacultuur en met directe gevolgen voor voedselzekerheid aan de West-Afrikaanse kust.