Kunstenaarscollectief strijdt tegen "beleefde censuur"
In dit artikel:
The Unsafe House is een Amsterdams kunstenaarscollectief dat in 2021 werd opgericht door Tarik Sadouma, samen met Ruth Spetter (artistiek actief als Dr. Spetter) en filmmaker/kunstenaar Sina Khani. Hun werkplek bevindt zich op een industrieterrein in Amsterdam-Oost (Wenckebachweg) en functioneert als atelier, podium en experimentele vrijplaats voor makers die buiten het institutionele, veilige kader willen opereren. De naam is een bewuste tegenreactie op het begrip ‘safe space’: het collectief zoekt juist frictie, risico en ongemak op in performance, film en debat, geïnspireerd door dadaïstische provocatie. Ze werken onder meer samen met de Franse schrijver Michel Houellebecq.
Het collectief organiseerde onder meer een livestream in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 4 november 2024, waar studenten van de UvA en de Gerrit Rietveld Academie samenkwamen en via een scherm in gesprek gingen met Curtis Yarvin, een controversiële denker die wordt gezien als grondlegger van de ‘Dark Enlightenment’—een beweging die democratie en moderne gelijkheidsidealen kritisch benadert. Die keuze toont hoe The Unsafe House politiek geladen discussies opzoekt, ook als die tot verontwaardiging leiden.
The Unsafe House ambieerde zich zelfs als Nederlandse inzending voor de Biënnale van Venetië, maar liep aan tegen de selectiepraktijk van het Mondriaan Fonds (namens het ministerie van OCW). Volgens Sadouma past hun ‘unsafe’-concept niet in het door Nederlandse instellingen gewenste verhaal over veilige ruimtes; de naam alleen wekt al wantrouwen en sluit deuren op subsidies en officiële erkenning. Sadouma stelt dat het Nederlandse culturele veld sterk gemedieerd wordt door linkse, ‘woke’ normen, waardoor afwijkende stemmen onzichtbaar worden gemaakt of uit de openbare aandacht verdwijnen.
Die tegenstelling escaleerde internationaal toen Ronja Brainstorm, een Deense masterstudent aan de Hochschule für Grafik und Buchkunst in Leipzig, met hulp van The Unsafe House een open, niet-ideologisch evenement wilde organiseren binnen haar school. Het plan werd getroffen door een elf pagina’s tellende open brief van zeventig studenten waarin The Unsafe House werd bestempeld als extreemrechts en zelfs fascistisch, met verwijzingen naar Yarvin en naar een door het collectief gebruikte Russisch militair kostuum dat als belastend werd geïnterpreteerd. De school annuleerde het evenement; een alternatief theater trok zich later terug. Uit angst voor haar toekomst verbrak Ronja uiteindelijk de samenwerking.
The Unsafe House reageert met verzet: het collectief filmde de hele episode en werkt aan een documentaire, Leipzig & The Wokies, die op 12 december op hun YouTube- en Instagramkanalen verschijnt. De zaak illustreert bredere thema’s: spanning tussen artistieke vrijheid en institutionele normen, het risico van sociale straf binnen academies en de manier waarop associaties met controversiële denkers een project kunnen delegitimeren. Voorstanders zien in The Unsafe House een noodzakelijke ruimte voor oncomfortabele dialoog; critici vrezen normalisering van schadelijke ideeën. De controverse zet belangrijke vragen op scherp over wie bepaalt wat nog toegestaan is in de hedendaagse kunst- en academische wereld.