Kunnen we de digitale identiteit nog stoppen?
In dit artikel:
De Andere Krant heeft op de valreep van het jaar een herziene “Verklaring van rechten in het digitale domein” gepubliceerd en kondigt een campagne tegen de invoering van een digitale identiteit aan. De krant wil de Verklaring in 2026 via een burgerinitiatief in de Tweede Kamer brengen en ook internationaal aandacht vragen. Tegelijk start een publiekscampagne om zoveel mogelijk mensen te bewegen geen digitale wallet te gebruiken waarin een digitale identiteit wordt opgeslagen.
De tekst is op basis van massale lezersreacties en juridisch advies flink herschreven. Twee terminologische aanpassingen zijn doorgevoerd: de titel is veranderd van “digitale rechten” naar “rechten in het digitale domein” (omdat rechten niet digitaal zijn) en “digitaal ID” is vervangen door “digitale identiteit” om te benadrukken dat het om een uitgebreide digitale representatie van een persoon gaat, niet alleen een digitaal identiteitsbewijs. De krant wijst erop dat de digitale identiteit volgens de EU-eIDAS-definitie een digitale dubbelganger kan worden die veel meer bevat dan naam en adres — bijvoorbeeld financiële, medische en gedragsgegevens.
De aanleiding is de eIDAS-verordening (aangenomen in 2024), die EU-lidstaten verplicht uiterlijk volgend jaar een EDI-wallet aan te bieden; in Nederland wordt invoering van die wallet rond eind 2026 verwacht. Hoewel de EU het gebruik formeel vrijwillig noemt, waarschuwt De Andere Krant dat vrijwilligheid kan verdwijnen als deelname aan het maatschappelijk verkeer (werk, bankzaken, onderwijs, zorg, reizen) in de praktijk afhankelijk wordt gemaakt van zo’n digitale wallet.
De Verklaring formuleert daarom kernrechten voor het digitale domein en pleit voor nieuwe wetgeving die die rechten wettelijk verankert. In de preambule wordt gesteld dat de mens nooit door een digitale identiteit mag worden vervangen en dat technologische infrastructuren niet mogen leiden tot ontmenselijking. Een concrete bepaling die in de gepubliceerde tekst voorkomt: niemand mag verplicht worden genetische of biometrische data af te staan of medische ingrepen te ondergaan voor digitale identificatie, en medische informatie mag nooit een voorwaarde zijn voor deelname aan de samenleving.
Strategisch wil De Andere Krant met het burgerinitiatief minimaal 40.000 steunbetuigingen verzamelen om de kwestie in de Kamer te agenderen. Daarnaast wordt de Verklaring vertaald en internationaal verspreid, en in begin 2026 verschijnt campagnemateriaal; lezers worden opgeroepen mee te helpen en zich als ambassadeur of politiek contactpersoon aan te melden via info@deanderekrant.nl. De centrale oproep van de campagne is eenvoudig: niet meedoen — geen wallet aanschaffen — en tegelijkertijd wettelijk afdwingen dat digitale identiteit vrijwillig en niet-discriminerend blijft.