Kröller-Müller Museum zet vervalste Van Gogh vol in het licht: 'Hoe kunnen ze hier zijn ingetuind?'

In dit artikel:

Het Kröller-Müller Museum in Otterlo zet met de podcast De ontmaskerde vervalsing de schijnwerpers op een vergeten rel: de aankoop van een vervalste Van Gogh door verzamelaarster Helene Kröller-Müller. Voor de première krijgt het omstreden werk Zeegezicht te Saintes-Maries-de-la-Mer tijdelijk weer een plek op zaal.

Het drama speelt zich af in de jaren twintig en dertig. De Duitse handelaar Otto Wacker bracht naar verluidt zo’n 33 nep‑Van Goghs in omloop, geholpen door zijn broer Leonhard die originele Van Gogh‑tekeningen als voorbeeld gebruikte en een geloofwaardig herkomstverhaal verzon over een gevluchte Russische edelman. Diverse kunsthandelaren en zelfs toonaangevende deskundigen namen de werken aanvankelijk voor authentiek aan; pas binnen een jaar werden de doeken in internationale kringen als vals bestempeld. In 1932 leidde dat tot een strafproces tegen Wacker, waarin onder anderen Vincent Willem van Gogh verklaarde dat zulke verkopen nooit hadden plaatsgevonden.

Helene Kröller-Müller, die al veel echte Van Goghs in huis had, kocht het zeegezicht op advies van haar kunstadviseur H.P. Bremmer. Terwijl sommige experts — zoals Jacob Baart de la Faille — later hun fout erkenden, bleef Bremmer volhouden dat meerdere werken echt waren en hield Helene lang publiekelijk vast aan de echtheid van haar aankoop. Het incident bracht zowel persoonlijk gezichtsverlies als grotere vragen over toetsing en transparantie in de kunstwereld aan het licht.

Directeur Benno Tempel zegt dat musea vervalsingen vaak verschansen in depots, maar pleit voor openheid: het verhaal van Helene is te interessant en leerzaam om te verzwijgen. Voor de podcast zijn scènes ingesproken door acteurs Tanja Jess (als Helene) en Mark Rietman (als Bremmer). Tempel hoopt dat bezoekers het vervalste Zeegezicht nu zien als gespreksonderwerp over menselijke dwaling, marktmanipulatie en de eeuwige kwetsbaarheid van authenticiteitsclaims in de kunstgeschiedenis.