Kröller-Müller Museum toont valse Van Gogh, 'onderdeel van onze geschiedenis'

In dit artikel:

Het Kröller-Müller Museum in Nationaal Park De Hoge Veluwe toont sinds gisteren een vervalste Van Gogh: een nagemaakte versie van Zeegezicht te Saintes-Maries-de-la-Mer. Het echte werk hangt in het Van Gogh Museum; de nepversie wordt nu tentoongesteld als lesstuk om te laten zien hoe lastig het is om echtheid van kunst te bepalen. Museumdirecteur Benno Tempel benadrukt dat het werk onderdeel is van de geschiedenis van het museum en daarom publiek getoond wordt.

De vervalsing maakte deel uit van een groep van 33 valse Van Goghs die bijna een eeuw geleden in Berlijn werden verhandeld door kunsthandelaar Otto Wacker. Onder de misleidde kopers bevond zich ook Helene Kröller-Müller, medeoprichtster van het museum en een belangrijke Nederlandse verzamelaar. Wacker kwam voor de rechter: zijn proces begon op 6 april 1932, waarna hij uiteindelijk werd veroordeeld tot één jaar en zeven maanden cel en een boete van 30.000 mark; elf schilderijen werden officieel als vals aangemerkt. Of Wackers verklaring — dat hij de doeken van een Russische bron had gekocht die ze tijdens de revolutie uit Rusland zou hebben gesmokkeld — klopt, blijft onduidelijk.

Het museum voert de tentoonstelling aan om te laten zien hoe dun de grens kan zijn tussen echt en onecht. Problemen als onvolledige herkomstpapieren, meningsverschillen tussen deskundigen en vaardige vervalsers maken verificatie vaak onzeker. Kunsthistorica Nicole Roepers concludeerde in 1989 dat de bewijslast in de zaak-Wacker gebrekkig was en dat experts elkaar tegenspraken — een extra reden waarom het Kröller-Müller de vervalsing nu als leermiddel presenteert. Het museum herinnert hiermee aan zowel zijn grote, authentieke Van Gogh-collectie (ongeveer negentig schilderijen en bijna tweehonderd tekeningen) als aan de kwetsbaarheid van verzamelpraktijken.