Verbazing over teruggave 'gestolen' fossielen aan Indonesië: 'Wetenschap weegt zwaarder dan wit voetje willen halen'

In dit artikel:

Naturalis in Leiden heeft onlangs fossielen teruggegeven aan Indonesië, een stap die past in bredere repatriëringsbewegingen. De overdracht raakt aan gevoelige vragen: waren de vondsten ooit legaal verkregen en geëxporteerd, en vallen natuurlijke resten onder dezelfde restitutieregels als kunst en archeologische objecten?

Tegelijk waarschuwen deskundigen dat deze beslissing een precedent kan scheppen. Zij vrezen dat musea wereldwijd onder druk komen te staan om ook wetenschappelijke collecties af te staan, wat gevolgen kan hebben voor onderzoek, behoud en internationale toegang tot materiaal dat belangrijk is voor paleontologie en biodiversiteitsstudies.

De discussie draait om waar de grens moet liggen tussen roofkunst en monsters die wetenschappelijk zijn verzameld. Voorstanders van teruggave wijzen op historische ongelijkheden en het recht van herkomstlanden op hun natuurlijke erfgoed. Tegenstanders benadrukken dat centrale collecties onderzoekers uit veel landen toegang bieden en dat uitwisselingsvormen als langdurige bruiklenen, gezamenlijke onderzoeksprojecten en digitalisering ook een rechtvaardige oplossing kunnen zijn.

Voor musea betekent dit dilemma praktische en beleidsmatige uitdagingen: nauwkeurige herkomstonderzoeken, juridisch kader, en afspraken over zorg en onderzoekssamenwerking worden belangrijker. De zaak onderstreept ook dat oplossingen maatwerk vergen — in sommige gevallen is repatriatie gepast, in andere kan samenwerking en capaciteitsopbouw in het land van herkomst een betere uitkomst bieden.