Kritiek op minister Karremans na Nexperia-rel: 'Ingreep zonder enig overleg'
In dit artikel:
Demissionair minister Adriaan Karremans trok begin deze maand zijn in september genomen maatregel tegen chipbedrijf Nexperia weer in. Eind september had hij, met een vrijwel ongebruikte wet uit 1952, de zeggenschap overgenomen van het bestuur van Nexperia — een bedrijf met hoofdkantoor in Nijmegen maar productie grotendeels in China — omdat hij vond dat het bestuur een risico vormde voor de Europese economie en veiligheid en kennis en middelen naar China zouden kunnen verdwijnen.
De ingreep leidde tot een felle reactie uit Peking: China legde tijdelijk een totaal exportverbod op voor Nexperia-chips vanuit Chinese fabrieken. Dat veroorzaakte directe problemen bij Europese afnemers, vooral in de auto-industrie. Na gesprekken op hoog niveau — mogelijk beïnvloed door de top tussen president Trump en Xi Jinping — maakte China enkele uitzonderingen waardoor chips weer konden worden geëxporteerd; dit was voor Karremans de aanleiding zijn maatregel terug te draaien. In een brief aan de Kamer stelde hij dat Chinese autoriteiten inmiddels toestemming leken te geven voor export, en dat daarmee een belangrijke stap was gezet.
Deskundigen zien het gedraaide besluit als schade voor de diplomatie en als een les over procedures. Analisten zoals Zichen Wang en Maaike Okano-Heijmans bekritiseren vooral het ontbreken van voorafgaand overleg met betrokkenen — Nederlandse en Europese instanties, getroffen bedrijven en met China zelf — en waarschuwen dat de onverwachte actie het vertrouwen van Chinese investeerders kan schaden. Okano-Heijmans benadrukt dat de zaak exemplarisch is voor het spanningsveld tussen vrije markt en geopolitieke risico’s: Nederland moet een balans vinden tussen openheid en mogelijkheden om in te grijpen.
De kwestie toont ook de kwetsbare afhankelijkheid van Europa van Chinese chipproductie. Bovendien staat voor China de bevestiging dat het vanuit machtspositie invloed kan uitoefenen, terwijl de omstreden Chinese directeur van Nexperia intussen door een rechter eerder al van zijn functie was ontheven.