Krijg grip op sport- en beweegvoorzieningen met een Integraal Huisvestingsplan
In dit artikel:
Ruimte voor sport is schaars in Nederland en gemeenten moeten keuzes maken over waar en hoe ze sportvoorzieningen behouden, vernieuwen of uitbreiden. Vanuit Sportakkoord II is het streven om de sportinfrastructuur toekomstbestendig te maken. Synarchis stelde voor Kenniscentrum Sport & Bewegen een handreiking op die beleidsmedewerkers ondersteunt bij het opstellen van een Integraal Huisvestingsplan (IHP) Sport en Bewegen.
Wat is een IHP Sport en Bewegen?
Een IHP Sport en Bewegen is een strategisch, langetermijnplan voor de huisvesting van sportaccommodaties — van zwembaden en sporthallen tot buitensportvelden en sport in de openbare ruimte. Het plan brengt vraag en aanbod, gebruikspatronen, toekomstige behoeften en relevante trends in kaart, en vertaalt deze in keuzes rond renovatie, nieuwbouw, multifunctionaliteit en verduurzaming. Centraal staan thema’s als kwaliteit, toegankelijkheid en duurzaamheid; op basis van kengetallen en behoefteonderzoeken worden ruimteclaims en indicatieve investeringsbedragen vastgesteld.
Waarom een handreiking?
De handreiking speelt in op toegenomen druk op de fysieke ruimte en de noodzaak om sport te zien in samenhang met andere opgaven zoals woningbouw, klimaatadaptatie en stikstofreductie. Sportvoorzieningen leveren niet alleen recreatieve waarde; ze dragen ook bij aan gezondheid, participatie en leefbaarheid. Een integraal denken helpt gemeenten om vitale verenigingen en voldoende kwalitatieve voorzieningen te waarborgen binnen beperkte fysieke en financiële ruimte.
Opzet van de handreiking
De publicatie biedt een praktisch stappenplan (met in totaal acht stappen plus een voorbereidende stap 0) dat gemeenten helpt het IHP gefaseerd te ontwerpen en te implementeren. Kernstappen:
- Stap 0: bepalen van uitgangspositie en afbakening (waarom, hoe, wat).
- Stap 1: inventarisatie van gebruik en gebruikers.
- Stap 2: in kaart brengen van trends en ontwikkelingen.
- Stap 3: vaststellen van normen en kengetallen.
- Stap 4: analyse van vraag en aanbod.
- Stap 5: uitwerken toekomstperspectief en concept-IHP.
- Stap 6: vaststelling van het plan.
- Stap 7: evaluatie na een afgesproken periode.
Het stappenplan is bedoeld als raamwerk om het proces te structureren en het gesprek te faciliteren; het is geen kant-en-klaar invulformulier. De handreiking is toepasbaar voor gemeenten van verschillende groottes; lokale situatie en beleidsopgaven bepalen in welke stap een gemeente zich bevindt.
Praktijkvoorbeeld: Rotterdam
Rotterdam werkt sinds 2020 met een IHP Sport en heeft dit in 2024 herijkt en uitgebreid naar IHP Sport en Recreatie. De scope omvat nu ook tennis en diverse recreatieve voorzieningen (zoals scoutinggebouwen, speeltuinverenigingen en educatieve stadslandbouwlocaties). Het plan richt zich op gemeentelijk eigendom, kijkt tien jaar vooruit en wordt elke vier jaar geactualiseerd (huidige periode 2024–2034). De focus ligt op vervanging en renovatie, met beslissingen die rekening houden met technische staat, duurzaamheid, toegankelijkheid, functionaliteit, verenigingsvitaliteit en gebiedsontwikkeling. Rotterdam benut koppelkansen voor multifunctionele nieuwbouw en heeft extra budget gereserveerd voor duurzaamheid en toegankelijkheid. Groei van de stad is tot nu toe beperkt verwerkt; capaciteitsdruk wordt tijdelijk opgevangen met kunstgras, efficiënter gebruik en beperkte uitbreiding, terwijl een aparte uitvoeringsstrategie voor groei bestaat.
Praktische vervolgstap
Gemeenten die strategisch willen werken aan (her)ontwikkeling van sportvoorzieningen kunnen de handreiking raadplegen en downloaden als leidraad voor het opstellen van een toekomstgericht IHP Sport en Bewegen.