Kremlin lijkt Russen naar eigen 'superapp' te drijven door westerse alternatieven te verstoren
In dit artikel:
Sinds kort ervaren westerse communicatieapps als Google Meet, WhatsApp en Telegram storingen in Rusland. Veiligheidsdiensten en techbedrijven geven geen eenduidige verklaring: Roskomnadzor ontkent betrokkenheid, terwijl grote technologiebedrijven zeggen dat er geen intern technisch mankement is. Waarnemers denken echter dat het Kremlin de druk op westerse software opvoert om Russen over te laten schakelen naar binnenlandse alternatieven.
De storingen vallen samen met maatregelen van de Russische staat tegen diensten uit zogenoemde “onvriendelijke” landen. President Vladimir Poetin heeft dit voorjaar expliciet gezegd dat producten van westerse techbedrijven bestreden moeten worden; zijn uitspraken werden gevolgd door beperkingen op telefoongesprekken via apps als WhatsApp en Telegram. Daardoor groeide Google Meet in augustus snel in populariteit en belandde het op de tweede plek van meest gedownloade apps in Rusland.
Centraal in het beleid staat de nieuwe Russische ‘superapp’ Max, ontwikkeld door VKontakte en gepositioneerd als een alles-in-één platform naar het voorbeeld van het Chinese WeChat. Max biedt chat, videogesprekken, bankzaken, reisboekingen en integreert het overheidsportaal Gosuslugi. Een testversie verscheen in maart; na grove promotiecampagnes groeide het gebruikersaantal van ongeveer één miljoen in juni naar achttien miljoen medio augustus. Sinds 1 september moet de app verplicht aanwezig zijn op alle nieuwe telefoons die in Rusland op de markt komen, en in veel provincies zijn ambtenaren en leraren al verplicht Max te gebruiken.
Tegelijkertijd bestaat er veel wantrouwen. In appwinkels staan honderden negatieve recensies; klachten gaan niet alleen over belkwaliteit, maar vooral over het privacybeleid. Max vraagt uitgebreide toegang tot persoonlijke data, locatie, camera en microfoon. Inloggen kan alleen met een Russisch of Wit-Russisch telefoonnummer. Omdat VKontakte grotendeels in staatsbezit is (Gazprom bezit meer dan de helft van de aandelen), vrezen gebruikers dat de overheid via de app eenvoudig toegang tot gegevens kan krijgen. VKontakte spoort ondertussen beveiligingsonderzoekers aan met hoge beloningen voor het vinden van kwetsbaarheden.
De promotie van Max en de blokkades tegen buitenlandse diensten passen binnen een bredere trend van toenemende internetcensuur in Rusland: duizenden websites en platformen zoals Instagram en Facebook zijn al geblokkeerd, en toegang tot VPN’s wordt verder beperkt. De verschuiving naar een nationaal digitaal ecosysteem is tegelijk een poging om de informatievoorziening te controleren en de afhankelijkheid van westerse technologie te verminderen — een ontwikkeling die privacy- en vrijheidszorgen voedt.