Komen Syriëgangers nog terug? 'Nederland ziet mij als gevaarlijke terrorist'
In dit artikel:
Tientallen Nederlanders die naar Syrië zijn uitgezonden zitten nog steeds in de regio, onder wie Yassin el M. uit Den Haag. Hij zit al zes jaar gevangen in een Syrische cel en vraagt de Nederlandse overheid om hulp. Volgens hem hebben hij en andere gedetineerden recht op proces en op bescherming: "Wij zijn nou eenmaal Nederlandse burgers en de Nederlandse overheid is verantwoordelijk voor ons." Het kabinet is echter terughoudend en wil niet actief mannen uit detentie laten terughalen en in Nederland vervolgen, ook al zijn strafdossiers klaar.
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) meldt dat zo’n vijftien Nederlanders momenteel in gevangenissen in het Koerdische deel van Syrië zitten; daarnaast verblijven er nog vluchtelingen en meerdere vrij bewegende Nederlandse jihadisten elders in de regio. De Koerdische autoriteiten hebben Nederland al jaren opgeroepen om gedetineerden op te halen, vooral omdat vrijlating in de toekomst mogelijk is. Yassin en anderen vrezen zowel langdurige detentie als het risico op verdere radicalisering in Syrische gevangenissen.
Het Openbaar Ministerie heeft voor alle bekende terugkeerders een strafrechtelijk onderzoek lopen, maar vervolging begint vaak pas als iemand terugkeert of zich meldt bij een Nederlandse missie in het buitenland. Juristen en terrorisme-experts pleiten er al jaren voor om vastzittende mannen terug te halen: in Nederland kunnen ze terechtstaan, in speciale afdelingen worden opgesloten, na straf worden gecontroleerd en kunnen beperkingen worden opgelegd om contact met radicale netwerken te beperken. Dat vergroot volgens voorstanders het zicht op mogelijk gevaarlijke personen en voorkomt dat zij onopgemerkt aanslagen plannen.
Demissionair minister Van Oosten benadrukt dat terugkeer per individu wordt beoordeeld, met een zwaarwegende rol voor veiligheidsoverwegingen en instemming van het hele kabinet. Hij wijst ook op de persoonlijke verantwoordelijkheid van degenen die bewust naar het strijdtoneel zijn gegaan. De staat heeft wel stappen gezet voor de repatriatie van vrouwen en kinderen na een uitspraak van de rechtbank Rotterdam; enkele vrouwen zijn sindsdien in Nederland veroordeeld en ook teruggekeerde mannen kregen vaak lange straffen.
Feiten op een rij: ongeveer 300 Nederlanders reisden in 2013–2014 naar Syrië/Irak; ruim een derde overleed, circa 90 keerde terug, en ongeveer 75 verblijven nog in de regio (waaronder circa 15 gedetineerden). Yassin ontkent zelf geweld te hebben gepleegd en stelt dat terugkeer beter is om radicalisering te voorkomen, maar verwacht dat hij mogelijk nog jaren vast zal blijven zitten.