KNMI voorspelt: als de orkaan wél in Nederland aan land komt, zijn de rapen gaar
In dit artikel:
Het KNMI heeft in Een Extreem Rapport uitgewerkt hoe klimaatverandering bestaande weersextremen in Nederland veel groter en schadelijker kan maken. Aan de hand van herkenbare casussen — zoals de hittegolf en droogte van 2018, de Limburgse stortbuien van 2021 en orkaan Kirk in oktober 2024 — schetst het instituut ‘XL’-varianten (hittegolfXL, natuurbrandXL, laagwaterXL, stortbuiXL) die weliswaar niet elk jaar zullen optreden, maar naar alle waarschijnlijkheid in de komende decennia ergens in Nederland of zelfs landelijk kunnen voorkomen en flinke maatschappelijke ontwrichting veroorzaken.
Het rapport werkt telkens vanuit een echt gebeurd extreem en loopt dat door naar een plausibele zwaarere uitkomst. Dat gebeurt ook via fictieve nieuwsberichten om de impact concreet te maken. Een voorbeeld is KirkNL: als orkaan Kirk in oktober 2024 iets anders was uitgeweken, had hij over het Kanaal versterkt Nederland kunnen bereiken met rukwinden tot circa 187 km/u en urenlang windstoten boven 120 km/u. Gevolgen zouden grootschalige stroomuitval, kapotte kassen, omgewaaide vrachtwagens, onbegaanbare spoorlijnen en miljarden aan schade zijn geweest (KNMI‑schatting: ca. €2,7 mrd; bij een veel warmere Noordzee mogelijk oplopend tot €10 mrd).
Het KNMI benadrukt ook combinaties van omstandigheden als gevaarlijker dan een enkel fenomeen. Een langdurige periode met weinig wind en weinig zon tijdens strenge vorst — de zogeheten ‘duisterluwte’ of Dunkelflaute — kan leiden tot energiedroogte: zeer lage hernieuwbare productie terwijl de vraag hoog is. Dat kan prijsexplosies veroorzaken (tot het wettelijke maximum van €4/kWh, nu ruim vijftig keer de gemiddelde prijs), industriële stilstand, treinuitval en lokale stroomtekorten, terwijl alleen vitale infrastructuur gegarandeerd blijft werken.
Daarnaast waarschuwt het rapport voor gezondheidsrisico’s: door opwarmende winters en warmere zomers krijgen muggen die West-Nijlvirus overbrengen steeds gunstiger omstandigheden in Nederland.
De kernboodschap van het KNMI is niet dat elk extreem jaar XL wordt, maar dat de “dobbelsteen van het weer” vaker net anders kan vallen; de gevolgen kunnen ingrijpend zijn. Nederland heeft al stappen gezet — zoals hitteplannen, verbeterde wateropvang en scenario‑oefeningen bij hulpdiensten — maar volgens het instituut is er meer voorbereiding en beleid nodig om de grotere XL-risico’s te beperken. Europese onderzoekers waarschuwen bovendien dat, ondanks recordwarmte, de wereldwijde uitstoot nog niet effectief wordt teruggedrongen, wat het risico op zulke zware scenario’s verder vergroot.