Klimaatactivisme moet hoop bieden
In dit artikel:
Deze week kwam het klimaat opnieuw slecht uit de bus: binnenlandse en Europese signalen laten zien dat de urgentie en het publieke draagvlak afnemen. Het Planbureau voor de Leefomgeving meldde dinsdag dat het “heel erg onwaarschijnlijk” is dat Nederland zijn klimaatdoelstellingen voor 2030 haalt. Donderdag bleek dat Eurocommissaris Wopke Hoekstra met zijn voorstellen weinig EU-lidstaten meekrijgt. Tegelijkertijd kreeg het thema in de Kamer minder aandacht: bij de Algemene Beschouwingen viel het woord ‘asiel’ drie keer zo vaak als ‘klimaat’.
Die verschuiving is terug te zien in acties en peilingen. Radicalere groepen zoals de Duitse tak van Letzte Generation zijn uit beeld geraakt nadat leden met zware straffen werden geconfronteerd en medeoprichter Lea Bonasera de beweging verliet uit onvrede over de tactiek. Extinction Rebellion trok bij recente A12-bezettingen nog honderden mensen, vergeleken met tienduizenden tijdens het hoogtepunt in 2023. Ipsos I&O laat zien dat klimaat aanzienlijk aan stemgewicht verliest: waar 36 procent klimaat in 2021 in de top-drie noemde, is dat nu 16 procent. Ook de algemene zorg over klimaat daalt: van 71 procent (2022) naar 61 procent (2025), vooral bij 65-plussers en 18‑tot‑24‑jarigen.
Onder jongeren speelt klimaat wel nog mee, maar niet bovenaan. Het RIVM noteert dat 45 procent van de jongeren zich zorgen maakt over klimaatverandering, terwijl grotere groepen meer wakker liggen van oorlog, woningnood en stijgende kosten. De verklaring is deels psychologisch: mensen maken zich vooral druk om wat hen direct treft. Bovendien is klimaat abstract en biedt individuele onthouding weinig directe beloning.
De periode 2019–2023, toen klimaat veel aandacht hield, viel samen met een gevoel van collectiviteit tijdens de coronajaren en een meer progressief politiek klimaat (Biden, een centrum-linkse Europese Commissie, een klimaatbewuste coalitie in Nederland). Nu lijken politieke en bedrijfsleiders eerder af te schalen, wat burgerlijke cynisme en terugtrekking in het eigen dagelijks leven bevordert — bijvoorbeeld minder interesse in vegetarische trends.
Om klimaat weer prominent te krijgen, is volgens het stuk meer nodig dan schuldgevoel of waarschuwingen: een verbindend en aantrekkelijk toekomstbeeld en concrete voordelen op korte termijn. Activisten en politici zouden minder moeten inzetten op louter symbolische acties en meer op constructieve plannen en positieve verhalen. Zoals Lea Bonasera het samenvat: afzien van symboliek zolang die niet samengaat met een haalbaar plan; politici moeten hoop zaaien, niet angst.