Kiezer straft Spaanse premier Sánchez om corruptiezaken, extreemrechts groter dan ooit
In dit artikel:
In de regionale verkiezingen van gisteren in Extremadura (west-Spanje, aan de grens met Portugal) kreeg premier Pedro Sánchez’ socialistische partij PSOE een zware nederlaag. De eens decennia-lang linkse regio, waar de PSOE de afgelopen vijftig jaar vaak met een absolute meerderheid regeerde, gaf de partij nu nog ongeveer een kwart van de stemmen. De opkomst was historisch laag (circa 62%), wat wordt gezien als een signaal van onvrede onder kiezers.
De harde klap wordt toegeschreven aan een reeks corruptie- en integriteitskwesties rond mensen uit Sánchez’ directe kring. Onder meer zijn vrouw Begoña Gómez wordt vervolgd wegens misbruik van haar positie door staatssteun te regelen voor bedrijven die verbonden waren aan een door haar geleide masteropleiding. Sánchez’ broer David kreeg kort na het aantreden van de premier een goed betaalde functie bij een cultuurinstelling waarvan Justitie zegt dat die speciaal voor hem is gecreëerd; daarnaast zou hij via fiscale registratie in Portugal stevig voordeel hebben genoten. Voormalig minister José Luis Ábalos — lange tijd een sleutelfiguur rond Sánchez — zit in voorarrest en er is een gevangenisstraf van 24 jaar geëist wegens vermeende verrijking bij de aanschaf van mondkapjes tijdens de coronaperiode. Ook de spin doctor Santos Cerdán, volgens aanklagers betrokken bij systeemmatige gunningen en steekpenningen, en een derde topadviseur die van seksueel misbruik wordt verdacht, komen in de affaires voor. De veelheid en frequentie van nieuwe onthullingen hebben het vertrouwen van kiezers ondermijnd.
Kiezers die de PSOE de rug toekeerden, stemden in groten getale op de extreemrechtse partij Vox, die 18% van de stemmen behaalde — hun beste resultaat sinds oprichting. Vox profileert zich als hard tegen corruptie en fel tegen immigratiebeleid; het pleit onder meer voor het uitzetten van miljoenen niet-Spanjaarden. De conservatieve Partido Popular (PP) werd de grootste partij in Extremadura, maar heeft waarschijnlijk een samenwerking met Vox nodig om te kunnen regeren.
Nationaal is de uitslag een gevoelige tik voor Sánchez; hij feliciteerde de PP via X maar sprak niet openbaar over het verlies van zijn eigen partij en kondigde een verklaring aan. Regionaal krijgt het nieuwe bestuur ook te maken met economische keuzes: Extremadura blijkt rijk aan lithium, nikkel en koper — grondstoffen die de EU onder druk van energietransitie en strategische autonomie snel wil gaan winnen, wat grote beleidsbeslissingen over mijnbouw vereist.