Khadija Arib fileert 'peilingpolitiek': debatten zijn geen paardenrace meer maar pure manipulatie
In dit artikel:
De nieuwste Ipsos I&O-peiling zet de PVV van Geert Wilders met 26 zetels net bovenaan, gevolgd door de GroenLinks–PvdA-samenlijst (23) en D66 (22). Die cijfers hebben meteen de politieke arena ontregeld: redacties passen hun programmering aan, campagneteams schuiven strategieën bij en lijsttrekkers worden afgemeten aan hun korte termijnscore. Oud-Kamervoorzitter Khadija Arib spreekt zich scherp uit tegen die ontwikkeling en stelt: “Debatten worden aan de hand van peilingen gevoerd, dat zou niet zo moeten zijn.”
De kern van het betoog is dat peilingen van instrument tot stuurmiddel zijn verworden. In plaats van inhoudelijke debatvoering bepalen opiniecijfers welke thema’s aandacht krijgen, welke politici zendtijd krijgen en met wie er in coalitiediscussies serieus rekening wordt gehouden. Terwijl problemen als migratiedruk, hoge lasten en een nijpende woningmarkt op de achtergrond blijven, draait het publieke gesprek vooral om posities en percentages.
Arib – zelf voormalig PvdA’er en Kamervoorzitter – legt uit hoe dit systeem kiezersgedrag beïnvloedt: peilingen ontmoedigen stemmen op kansarme partijen, moedigen strategisch stemmen aan en geven een extra stimulans aan de partijen die trendmatig stijgen. Dat creëert een zichzelf versterkend effect waardoor de uitkomst van de verkiezing deels door de peilingen zelf wordt gevormd.
De media krijgen volgens de tekst een hoofdrol in die dynamiek: stijgers krijgen meer aandacht, dalers worden weggelachen, en debatten verworden tot korte, impactgerichte momenten in plaats van twee- of driehoofdige discussies over beleid. Dat verandert politici in uitvoerders van een campagnedrama waarin beeldvorming zwaarder weegt dan overtuiging.
Het opiniestuk waarschuwt dat deze praktijk de democratie uitholt en roept op om het publieke debat terug te geven aan de kiezer en de inhoud. Daarnaast bevat het stuk oproepen en petities tegen bepaalde politieke figuren (onder meer tegen Frans Timmermans) die de schrijver associeert met de heersende “kartelpolitiek”. Als aanvullende context: politieke wetenschappers spreken vaak over bandwagon- en strategic voting-effecten bij peilingen; mogelijke remedies die in het publieke debat terugkomen zijn meer focus van media op inhoud, transparantere peilmethoden en terughoudender gebruik van tussenpeilingen in aanloop naar verkiezingen.