Ken je de Sint-Maartensvogel?

In dit artikel:

De goudhaan (goudhaantje) is niet alleen de kleinste vogel van Nederland — en zelfs van heel Europa — maar ook bekend als de “Sint-Maartensvogel” omdat grote groepen in de herfst rond Sint-Maarten (11 november) uit Scandinavië de Noordzee oversteken. Honderdduizenden trekken tegelijk, landen vaak eerst op Waddeneilanden en verspreiden zich daarna landinwaarts of blijven hier overwinteren.

Met een lichaamslengte van zo’n 9 cm en een gewicht van maar enkele grammen (vergelijkbaar met een dikke framboos) lijkt de oversteek van de Noordzee een enorme opgave. Daarom zie je na zulke tochtjes uitgeputte vogels op de eerste struiken neerstrijken. In het broedseizoen blijven veel goudhanen onopgemerkt hoog in de toppen van naaldbomen; in de winter vormen ze groepen, vaak samen met (kool)mezen, en komen ze ook in parken en tuinen voor waar fijnsparren, douglassparren of sitkasparren staan.

De goudhaan valt op door een goudgele streep op de kruin. In koude nachten verliezen deze kleine vogels relatief veel warmte en gewicht — tot circa 20% — en slapen dicht tegen elkaar aan om energie te besparen. Dat verklaart hun onverzadigbare winterhonger: ze zijn constant op zoek naar insecten, larven, eitjes en spinnetjes, en pakken af en toe ook vetbollen als die insecten bevatten.

Wie ze wil zien kan terecht op de Veluwe of de Utrechtse Heuvelrug, of in westelijke tuinen met naaldbomen; in rustiger periodes zijn de groepen soms plotseling en levendig te spotten. Latijnse naam: Regulus regulus.