Kassa! De benzinebelasting die bijna niemand kent - en die de overheid miljoenen oplevert
In dit artikel:
Op 10 september houdt het Rijksvastgoedbedrijf weer zijn jaarlijkse veiling van het huur- en exploitatierecht van tankstations langs snelwegen. Niet de gebouwen zelf worden verkocht, maar het recht om een locatie vijftien jaar te exploiteren. De bijeenkomst — de 23e editie — vindt zoals gebruikelijk plaats in het Leonardo Royal Hotel in Den Haag en werkt met gesloten biedingen: gegadigden betalen een entree (1.500 euro), mogen tegen betaling per locatie biedboeken inkijken (100 euro) en doen hun bod in een envelop die de veilingmeester opent. Aanmelden kon tot 11 juli.
Dit jaar gaan zeven locaties onder de hamer: drie met Shell-brandstof, drie met Esso en één met BP. De locaties liggen verspreid door Nederland, van Broerdijk bij Benningbroek (A7) tot Bergh Zuid bij Babberich (A12) en Het Anker bij Born (A2). De laatstgenoemde twee zijn grenslocaties, relevant omdat tanken in Duitsland goedkoper is — een factor die nog zwaarder kan wegen als demissionair minister Eelco Heinen besluit de tijdelijke accijnskorting niet te verlengen.
De veilingen leveren de schatkist jaarlijks flinke bedragen op. Vorig jaar bracht de verkoop van negen locaties 56,7 miljoen euro op; daarnaast ontving de overheid in 2024 ongeveer 14,5 miljoen euro aan huur van alle circa 225 snelwegtankstations. Daarmee functioneren de veilingen in praktijk deels als een verborgen vorm van belastingheffing op autorijdend Nederland.
Of de veilingen het originele doel — meer concurrentie en lagere prijzen — halen, blijft onduidelijk. Evaluaties waren niet overtuigend: een eerste beoordeling kon geen effecten aantonen wegens gebrek aan nulmeting; een tweede vond hooguit een kortstondig positief effect na wisseling van een huurder. Recente evaluaties ontbreken in de openbare documenten. Tegelijkertijd kunnen veilingen kostenverhogend werken voor exploitanten, die die extra lasten weer terug willen verdienen via prijzen. In het verleden werkten sommige veilingregels ook in het voordeel van kapitaalkrachtige incumbents; een sprekend voorbeeld is de Haarrijn-veilingszaak (A2, 2023) waarbij een recordbod van ruim 41 miljoen euro uiteindelijk tot een veel lager bedrag voor de winnaar leidde door de toen geldende betaalregeling — zo’n regeling geldt nu niet meer.
Voor potentiële kopers is de toekomst bovendien onzeker: hoe snel daalt de tankmarkt als vanaf 2035 geen nieuwe benzine- en dieselauto’s meer worden toegelaten? Hoe rendabel zijn laadpalen en wie mag die exploiteren? Hoeveel omzet blijft er in de shop over? En welke rol spelen nieuwkomers zoals Catom (die recent grote portfolios verwierf) en prijsgevoelige grensklanten, waarvan sommige analyses aangeven dat een klein, prijsgevoelig segment het verschil in rendement kan uitmaken?
Kortom: de veilingen blijven een belangrijk instrument voor markttoegang en inkomsten voor de staat, maar of ze daadwerkelijk de concurrentie versterken en consumentenvoordeel opleveren, is onzeker en onderwerp van discussie.