Treinkaartje duur door overheidsbeleid: hoge eisen hebben een prijs

In dit artikel:

Onderzoek van Transport & Environment (2024) laat zien dat Nederlandse treinkaartjes relatief duur zijn: gemiddeld 17 cent per kilometer, een niveau dat alleen door Eurostar, het Zwitserse SBB en enkele Britse maatschappijen wordt overtroffen. De NS verhoogt de tarieven vanaf 2026 met ongeveer 6,5 procent. Als belangrijkste oorzaken noemen experts en betrokken partijen de hoge exploitatiekosten van een zeer dicht dienstrooster en het lage overheidssteunniveau in vergelijking met andere landen.

Nederland heeft een van de drukst bereden spoornetten ter wereld, aldus Paul van de Coevering (lector mobiliteit, BUas); op sommige trajecten rijden treinen elke tien minuten, waardoor de capaciteit op veel momenten ruim beschikbaar is maar de bezettingsgraad laag blijft — gemiddeld circa 30 procent overdag volgens de NS. Veel ritten leveren daardoor minder op dan ze kosten, zo stelt de vervoerder, maar reizigersvereniging Rover betwist dat beeld: volgens Rover verdienen veel buiten-spitsritten juist meer dan ze kosten, al is voor dunbevolkte verbindingen aanvullend geld nodig.

Een ander belangrijk knelpunt is de financiële inrichting: de NS krijgt in Nederland nauwelijks subsidie (ongeveer €13 miljoen per jaar), terwijl kaartverkoop ruim €2,9 miljard oplevert. Tegelijk moet NS jaarlijks zo’n €450 miljoen aan ProRail betalen om sporen te gebruiken en de Staat, als enige aandeelhouder, eist een rendement van 4 procent. Die combinatie dwingt de NS kostendekkend te werken en drijft de kaartprijzen op — iets wat volgens deskundigen alleen met politiek ingrijpen kan worden aangepast.

Rover waarschuwt voor groeiende mobiliteitsarmoede: toenemende aantallen mensen kunnen het openbaar vervoer niet meer betalen. Experts zeggen dat alleen beleidskeuzes van de overheid — meer subsidie of andere financiële condities — structureel iets aan de betaalbaarheid en het bereik van het spoor kunnen veranderen.