Kan een Amerikaanse paus de perversie van religie in de VS een halt toeroepen?
In dit artikel:
Het recent gehouden conclaaf resulteerde in de keuze van kardinaal Robert Prevost als paus Leo XIV, de eerste Amerikaanse paus ooit. Deze keuze weerspiegelt niet alleen religieuze, maar ook geopolitieke zorgen, met name de groeiende invloed van een fundamentalistisch en materialistisch christendom in de Verenigde Staten dat als bedreiging wordt gezien voor het katholicisme wereldwijd. Prevost, met een achtergrond als missionaris in Peru en hoge Vaticaanse functies, positioneert zich kritisch tegenover stromingen die een hiërarchische en uitsluitende naastenliefde prediken, in contrast met de leer van Jezus.
Historisch gezien zijn pausverkiezingen altijd ingevlochten geweest met politieke machten, van Italiaanse stadstaten tot Europese grootmachten, hoewel directe politieke inmenging in het conclaaf sinds 1903 formeel is afgeschaft. Toch bleef de uitkomst vaak een afspiegeling van de toen heersende wereldorde, zoals bij Benedictus XV tijdens de Eerste Wereldoorlog en Pius XII in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. De recente verkiezing benadrukt opnieuw de invloed van mondiale ontwikkelingen op de katholieke kerk; Afrika, met zijn snel groeiende katholieke bevolking, werd als belangrijker regio gezien, maar de urgentie lag bij de uitdagingen in de Verenigde Staten.
De keuze voor de naam Leo XIV is symbolisch geladen: het verwijst naar paus Leo XIII, bekend om zijn sociale encycliek *Rerum Novarum* die sociale rechtvaardigheid en waardigheid centraal stelde in een tijd van industriële en economische veranderingen. Ook echoot het naar paus Leo de Grote, die door diplomatie politieke onrust wist te bezweren. Daarmee lijkt Leo XIV een ambitie te hebben om, in een tijdperk van machtsstrijd tussen wereldleiders als Trump, Poetin en Xi Jinping, via een combinatie van geloof en realpolitik een pad te banen naar vrede en sociale verzoening.
De geschiedenis van het Vaticaan toont dat religie soms politieke veranderingen kan katalyseren, zoals bij de verkiezing van Johannes Paulus II die bijdroeg aan het uiteenvallen van de Sovjetinvloed en de opkomst van democratische bewegingen in Oost-Europa. Leo XIV begint zijn pontificaat met de wens “Vrede zij met u,” waarmee hij de uitdaging aangaat om in een verdeeld en complex wereldwijd speelveld het katholicisme te beschermen en te vernieuwen. De komende jaren zullen uitwijzen hoe effectief zijn inaugurele boodschap en missie zullen blijken.