Europa en de VS verdeeld, Rusland leert bij: Oekraïne komt klem te zitten
In dit artikel:
Het vredesproces rond Oekraïne lijkt steeds gunstiger uit te vallen voor Moskou doordat Kyiv onder Amerikaanse druk bereid wordt geacht meer concessies te doen, terwijl Europese militaire slagkracht beperkt blijft. Twee experts — Laurien Crump (buitenlandexpert, Radboud) en Nicolaas Kraft van Ermel-Nijland (Russland- en Oost-Europa-historicus, RUG) — beantwoorden vragen over de huidige stand van zaken en mogelijke motieven van Amerikaanse politici.
Stand van het gevecht: beide deskundigen zien de oorlog grotendeels vastlopen. De frontlijn verschuift nauwelijks sinds december 2022; het door Rusland bezette percentage Oekraïens grondgebied is sindsdien slechts licht toegenomen. Wel verloor Oekraïne recent de strategisch belangrijke stad Pokrovsk, wat de verdediging van de Donbas bemoeilijkt. Rusland past zijn krijgstactieken aan en leert van het conflict, wat het voor Oekraïne lastiger maakt om terrein te herwinnen. Conclusie: een beslissende militaire overwinning voor Oekraïne — het volledig terugdringen van Russische troepen uit Donbas en Krim — lijkt op korte termijn onwaarschijnlijk, zeker nu Amerikaanse steun afneemt of minder vanzelfsprekend is.
Mogelijke uitkomsten voor Oekraïne: als er snel vrede wordt gesloten, zal dat waarschijnlijk niet overeenkomen met de oorspronkelijke doelstellingen van Kyiv. Voor president Zelensky waren territoriale concessies en afstand van NAVO-lidmaatschap lange tijd taboe; die lijnen worden onder druk uit Washington wankel. Beide experts benadrukken dat de oorlog vooral verliezers kent, maar ook dat Oekraïne internationaal beeld heeft gevormd als een veerkrachtige democratie. De wederopbouw zal jaren duren en volledig herstel is onzeker.
Rol en motieven van Trump en zijn entourage: Crump en Kraft beschrijven Trump als consistent geneigd sympathie te hebben voor sterke, autoritaire leiders en minder gehecht aan de soevereiniteit van Oekraïne. In Amerikaanse beleidsdocumenten en plannen — waaronder een genoemd 28-puntenplan — zitten elementen die dichter bij Russische belangen lijken te liggen en tegelijk commerciële kansen bieden. Voor Trump en zakenpartners zoals Steve Witkoff zijn snelle vrede en wederopbouw lucratief: het plan bevat voorstellen voor handel en winstdeling waarbij Europese bestedingen en deals met Rusland een rol spelen. Daarnaast speelt binnenlandse druk op Trump mee (economische problemen, negatieve publiciteit), waardoor een snel succesverhaal politiek nuttig zou zijn. Vicepresident JD Vance wordt genoemd als invloedrijke speler die beleidslijnen mede bepaalt.
Gevolgen en vooruitzicht: zonder een radicaal andere koers van de VS (meer druk op Poetin en veel meer militaire steun aan Kyiv) blijven de kansen voor een Oekraïense militaire doorbraak klein. Europa zal, volgens de experts, moeten kiezen of het meer militaire capaciteit en samenhang wil tonen om invloed op het eindresultaat te behouden; anders blijven politieke manoeuvres van de VS en Rusland bepalend.