Kabinet stuurt vrouwen terug naar Taliban in Afghanistan

In dit artikel:

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) voert namens demissionair minister David van Weel (VVD) uitzettingen uit van vrouwen naar Afghanistan, terwijl Van Weel in zijn andere hoedanigheid als minister van Buitenlandse Zaken juist een juridische procedure voorbereidt tegen het Taliban-regime vanwege ernstige schendingen van vrouwenrechten. Deze dubbele rol leidt tot scherpe kritiek en verwarring.

Trouw-publicatie toont dat de IND asielaanvragen van meerdere Afghaanse vrouwen afwijst op basis van het oordeel dat zij zich zouden kunnen schikken naar de door de Taliban opgelegde sociaal-culturele normen. Voorbeelden zijn een 79‑jarige vrouw die volgens de IND niet heeft aangetoond dat zij ‘niet verwesterd’ is en dus niet onaanpasbaar zou zijn, en een 59‑jarige vrouw wier gebrek aan opleiding, thuissituatie en zelden alleen de straat op gaan in Afghanistan worden gezien als aanwijzingen dat zij geen bijzondere bescherming behoeft. De rechtbank in Den Haag vernietigde het IND-besluit in de zaak van de 79‑jarige, maar de dienst volhardt en wees recent een herbeoordeling af; de zaak van de 59‑jarige is in beroep bij de Raad van State. Advocaat Frans Willem Verbaas noemt het onbegrijpelijk dat Nederland tegelijkertijd de Taliban aanklaagt en cliënten wil terugsturen naar een regime dat vrouwen structureel onderdrukt.

Internationaal ligt jurisprudentie juist in de richting van ruimere bescherming: het Europees Hof van Justitie oordeelde vorig jaar dat de opeenstapeling van discriminatoire regels tegen vrouwen in Afghanistan als vervolging kan gelden, en dat het enkel feit dat iemand een vrouw uit Afghanistan is vaak voldoende kan zijn om vluchtelingenbescherming te verlenen. De landsadvocaat en de IND leggen dit arrest anders uit: volgens hen verplicht het hof niet automatisch tot een verblijfsvergunning; individuele aanvragers moeten aannemelijk maken dat zij persoonlijk door de discriminatiemaatregelen worden geraakt.

Van Weel heeft niet inhoudelijk gereageerd op vragen van Trouw over de tegenstrijdigheid tussen uitzettingen en de internationale procedure tegen Afghanistan. Een woordvoerder benadrukte dat de IND zelfstandig beslist, maar de minister blijft eindverantwoordelijk. Ondertussen waarschuwen VN‑instanties en mensenrechtenorganisaties dat Afghanen — en dan vooral vrouwen — systematisch worden uitgesloten van publiek leven en dat er in Afghanistan mogelijk sprake is van ‘genderapartheid’, wat de zorgen over terugzendingen verder voedt.