Kabinet laat winkels contant geld 's nachts weigeren - weer een stap richting de digitale dwangstaat
In dit artikel:
Het kabinet laat winkels tussen 22.00 en 06.00 uur contant geld mogen weigeren, ook nadat in 2027 een zogenoemde acceptatieplicht voor contant geld zou ingaan. Die plicht moet er in theorie voor zorgen dat iedereen overal met munten en bankbiljetten kan betalen, maar het voorstel bevat veel uitzonderingen waardoor de verplichting in de praktijk weinig dwingend wordt. Naast de nachtelijke uitsluiting bevat het wetsvoorstel nog een reeks andere situaties waarin contant geweigerd mag worden.
Officieel motiveert het kabinet het besluit met veiligheidsrisico’s voor ondernemers en personeel: ’s nachts zouden winkeliers meer kwetsbaar zijn voor overvallen en diefstal. Critici wijzen er echter op dat dit feitelijk neerkomt op een verschuiving van verantwoordelijkheid: de overheid legt de last bij winkeliers en klanten in plaats van te investeren in handhaving, politiecapaciteit en preventieve beveiliging. Veel winkels hebben zelf al maatregelen getroffen (camera’s, kluizen, afstortsystemen, pin-only-kassa’s), maar volgens tegenstanders lost het toestaan van weigering het onderliggende veiligheidsprobleem niet op.
De maatregel past in een bredere trend richting digitalisering van betalingen, aangedreven door commerciële banken, centrale banken en overheden. Voorstanders noemen gemak en veiligheid; tegenstanders waarschuwen voor verlies van privacy, meer afhankelijkheid van digitale infrastructuren en minder betaalvrijheid. Contant geld wordt gezien als anoniem en onafhankelijk — eigenschappen die volgens critici essentieel zijn voor persoonlijke vrijheden en die door de stap-voor-stap marginalisering van cash worden aangetast.
Voor kleine winkeliers en horecazaken heeft de maatregel een dubbel effect: zij krijgen wel de formele vrijheid om contant te weigeren, maar voelen commerciële en sociale druk om alleen pin te accepteren. Als gevolg plakken steeds meer bedrijven “pinnen graag, contant niet” op de deur, waardoor betalen met cash praktisch ontmoedigd wordt. Tegelijk sluiten banken pinautomaten en verdwijnen faciliteiten voor contante opnames, waardoor toegang tot cash verder afneemt.
Juridisch is contant geld nog steeds wettig betaalmiddel; critici vinden dat de overheid die status moet beschermen in plaats van ondergraven met talloze uitzonderingen. Zij vrezen dat de nachtelijke uitzondering een precedent schept: vandaag nachtelijk, morgen wellicht breder en uiteindelijk een bijna volledige uitfasering. De discussie gaat daardoor niet alleen over veiligheid, maar over betaalkeuze, privacy en de toekomstbestendigheid van het betalingsstelsel.