Jullie vragen over Oekraïne-voorstellen: 'Wil Poetin überhaupt vrede?'
In dit artikel:
De VS en Oekraïne voeren in Genève gesprekken over een vredesvoorstel nadat een gezamenlijk Amerikaans‑Russisch 28‑puntenplan voor opschudding zorgde in Kyiv en Europese hoofdsteden. Buitenlandverslaggever Matthijs le Loux beantwoordde lezersvragen over de herkomst, inhoud en consequenties van dat voorstel.
Het 28‑puntenplan werd gepresenteerd als resultaat van gesprekken tussen Steve Witkoff (vredesgezant van president Trump) en Kirill Dmitriev (gezant van Poetin). Critici beweren dat het voorstel sterk in het voordeel van Rusland is en veel overeenkomsten vertoont met eerder door het Kremlin geuite oorlogseisen. Hoeveel van het plan daadwerkelijk door Witkoff is aangepast is onduidelijk; het tekstmateriaal lijkt inhoudelijk veel ruimte te laten voor Russische doelstellingen. Bovendien ontstond verwarring toen enkele senatoren verklaarden dat Marco Rubio had gezegd dat het plan een door Moskou gelekte Russische verlanglijst was — Rubio stelde later dat dat misverstand was en hield vol dat de VS de hoofdrol bij de totstandkoming hadden, met input uit Rusland en Oekraïne.
Trump stelde Oekraïne een zeer krappe aanvaardingsdeadline — minder dan een week, tot de aankomende donderdag — maar na protesten van Europese partners en Republikeinse senatoren werd die deadline versoepeld en uiteindelijk van tafel gehaald. Intussen kwamen Europese landen met een eigen vredesvoorstel en gingen Amerikaanse en Oekraïense onderhandelaars in Genève verder; Rubio noemde de gesprekken vooruitgang boeken. Tegenstanders noemen het proces chaotisch, voorstanders wijzen op het doorbreken van het vastgelopen overleg.
Over de vraag of Rusland een vredesvoorstel zal accepteren: dat valt niet scherp te voorspellen. Analisten wijzen op Poetins prioriteit — het behoud van zijn regime — en menen dat hij in theorie kan instemmen met een oplossing die thuis als een overwinning of bruikbare adempauze verkocht kan worden. Het besproken 28‑puntenkader zou daar mogelijkheden toe bieden.
Waarom Europa de VS niet eenvoudigweg negeert: op korte termijn ontbreekt de industriële en militaire onafhankelijkheid. Een Europese defensiecapaciteit die de VS vervangt vergt decennia en enorme investeringen; politiek vergt EU‑buitenlandbeleid unanimiteit, wat veel gezamenlijke initiatieven blokkeert. Voorlopig koopt Europa Amerikaanse wapens om Oekraïne te steunen.
Ten slotte speelt de kwestie van bevroren Russische tegoeden. De Europese Commissie wil ongeveer €140 miljard uit bevroren middelen (van in totaal circa €210 miljard in de EU) gebruiken om aan Oekraïne te lenen; die gelden staan onder meer bij Euroclear in Brussel. België vreesde juridische risico’s en vroeg garanties; Von der Leyen zei toe dat risico’s gezamenlijk worden gedragen en er wordt gewerkt aan het juridisch loskoppelen van de rekening. Speculaties over Russische chantagematerialen tegen Trump blijven onbevestigd; harde bewijzen ontbreken, al wijzen waarnemers op Trumps economisch belang bij een snelle normalisatie van handel met Rusland.