Jonge asielzoekers slachtoffer van 'uitbuiting, intimidatie en geweld' in de Baarnse opvang. 'Sommige jongens zijn doodsbang'
In dit artikel:
Achter Paleis Soestdijk, op het terrein van het azc in Baarn, hebben Syrische minderjarige bewoners jarenlang te maken gehad met intimidatie, uitbuiting en geweld. Volgens bewoners en medewerkers werd een groepje jongens, onder leiding van een zeventienjarige Syriër, ingezet om andere minderjarigen te dwingen tot winkeldiefstal en het afstaan van opbrengsten. Wie weigerde, kreeg te maken met bedreigingen en soms fysieke mishandeling; meerdere slachtoffers durfden uit angst geen aangifte te doen.
De opvanglocatie huisvest ongeveer negentig alleenstaande minderjarige asielzoekers en enkele gezinnen in barakken op het landgoed van het voormalige kabinet. Jongeren vertellen dat ze weinig structuur of opleiding hebben: sommigen gaan niet naar school, spreken vooral Arabisch onder elkaar en brengen veel tijd buiten door. Ze ontvangen rond de 73 euro per week van het COA, maar verklaarden dat dat bedrag onvoldoende is voor kleding, telefoon en rookwaren. Uit die nood ontstond volgens interviews een systematiek van stelen en het doorverkopen van goederen, soms zelfs binnen het azc zelf; ook fietsen en dure fatbikes werden buitgemaakt en verkocht.
COA-medewerkers en andere betrokkenen zeggen dat de organisatie al meer dan een jaar probeert de kwetsbare bewoners te beschermen en de leider van de groep aan te pakken, maar dat dat weinig effect had. Volgens COA-cijfers vonden in het afgelopen jaar 309 incidenten op de Baarnse locatie plaats; daarvan betroffen circa tachtig gevallen verbaal of lichamelijk geweld. Twee minderjarigen werden recentelijke aangehouden voor brandstichting van een fatbike bij het centrum en daarna elders geplaatst. Toen het COA enkele bewoners vertelde dat die verdachten niet langer welkom waren, leidde dat tot opluchting.
De zaak ligt ingewikkeld door het gebrek aan meldingen bij de politie: bedreigde jongeren vreesden vergelding en deden geen aangifte, en het COA stelt de politie niet te hebben ingeschakeld omdat er slechts vermoedens en geen hard bewijs waren. De politie zegt dat zij van de signalen niet eerder op de hoogte waren, maar neemt de kwestie nu serieus en onderzoekt de situatie samen met partners. Ook de gemeente Baarn meldde tot voor kort niets te hebben gemerkt; de locoburgemeester noemt het ernstig dat jongeren die oorlogsgeweld ontvluchten hier alsnog worden uitgebuit. Naar aanleiding van vragen van NRC heeft het COA de locoburgemeester inmiddels geïnformeerd en aangegeven dat jongeren die crimineel gedrag vertoonden zijn overgeplaatst en dat de gemeente voortaan beter op de hoogte zal worden gehouden.
Het Nederlandse beleid gericht op overlastplegers — de zogenaamde Top X‑aanpak — biedt volgens het ministerie geen eenvoudige oplossing: hoewel mensen op die lijst kunnen worden voorbehouden voor snellere afhandeling van asielaanvragen of terugkeer, leidt dat zelden tot afwijzing. Van de 1.180 personen op de Top X‑lijst eind vorig jaar kreeg verreweg de meerderheid geen consequentie voor hun asielaanvraag; in 2024 werden zeventig aanvragen afgewezen wegens misdragingen. Voor minderjarigen gelden extra beschermingen, waardoor uitzetting vaak niet mogelijk is.
Kort samengevat: in het azc Baarn is sprake geweest van georganiseerde uitbuiting en geweld tegen minderjarige bewoners, met een beperkt effect van beschermende maatregelen door het COA en terughoudendheid bij politie en slachtoffers om officieel aangifte te doen. Enkele verdachten zijn inmiddels verplaatst, maar de zaak illustreert de kwetsbaarheid van jonge asielzoekers, de praktische beperkingen van het handhavingsbeleid en de noodzaak van betere signalering en bescherming binnen de opvang.