Jetten nog niet zo ver in zijn denken als Bontenbal
In dit artikel:
CDA-leider Pieter Omtzigt? Nee — sorry, verkeerde associatie. De tekst vergelijkt twee korte politieke boeken van partijleiders: Diederik Bontenbal (CDA) schreef Het kan echt anders, Rob Jetten (D66) publiceerde Hoe het wél kan. Beide boeken verschenen vlak voor de verkiezingen en reageren op de politieke patstelling na de val van het kabinet.
Bontenbal richt zich bewust op een beperkt aantal dossiers: een hechtere samenleving, een toekomstbestendige economie, de toekomst van Europa, het oplossen van de woningnood en migratie. Hij betoogt dat Den Haag te vaak is gekaapt door populistische politiek, wat volgens hem chaos zaait, en pleit voor ‘fatsoenlijke, realistische en nuchtere’ politiek die meer waarmaakt dan belooft. Een kern van zijn betoog is drievoudig: mensen zijn feilbaar; tegelijk vormen ze een bron van vernieuwing; en de overheid moet stoppen te denken dat zij alle problemen maakbaar kan maken. Ter illustratie plaatst Bontenbal achter elk hoofdstuk portretten van denkers en leiders die hem inspireren, zoals Martin Luther King en Hannah Arendt.
Jetten schrijft een ander soort boek: een compact pamflet met veel persoonlijke reflectie. Hij vertelt hoe geweldsincidenten uit zijn jeugdpolitieke betrokkenheid deden ontluiken en gebruikt zijn ministerstijd in kabinet-Rutte IV als casus: onder grote druk wist dat kabinet snel een energieprijsplafond te regelen en een LNG-terminal in de Eemshaven op te zetten nadat Rusland de gaskraan dichtdraaide. Jetten stelt de vraag waarom politiek alleen bij acute crises grootse stappen kan zetten en waarom ambtelijke en wettelijke barrières dat elders belemmeren. Zijn oproep is om de creativiteit die in crisismodus ontstaat ook permanent in te zetten voor kwesties als woningbouw, onderwijs, zorg, energie en economische hervorming.
De kritiek in de analyse is dat Jetten scherp de blokkades benoemt, maar nauwelijks ingaat op de ingrijpende wets- en regelgevingsaanpassingen die daarvoor nodig zijn. Terwijl Bontenbal concreter lijkt na te denken over de rol van waarden en grenzen van overheidshandelen, laat Jetten de lezer achter met overtuiging maar zonder uitgewerkt instrumentarium om de voorgestelde veranderingen structureel mogelijk te maken.