Jetten en Bontenbal in het nauw: Minderheidskabinet wankelt nu al door harde ethische eisen van 'de kleintjes'

In dit artikel:

D66 (Rob Jetten) en het CDA (Henri Bontenbal) presenteerden deze week een plan voor een meerderheidsloze regering die afhankelijk zou zijn van wisselende Kamersteun. Dat idee botst echter direct op harde standpunten van de kleinere christelijke partijen. ChristenUnie (Mirjam Bikker) en SGP (Chris Stoffer) stelden informateur Buma deze week duidelijke rode lijnen: geen toestaan van het kweken van embryo’s voor onderzoek en geen stappen die abortus volledig uit het Wetboek van Strafrecht halen.

Het hoofdconflict draait om een initiatiefwet van D66 en VVD die het mogelijk zou maken embryo’s te laten groeien voor wetenschappelijk onderzoek, en het D66-voorstel om abortus als zorg te normaliseren door het uit het strafrecht te halen. Bikker verklaarde in de media dat het voortbrengen van embryo’s met het doel ze later te vernietigen voor haar “een brug te ver” is. Stoffer waarschuwde dat hij wel “constructief” wil meewerken, maar dat hij bij overschrijding van die ethische grenzen niet schroomt een motie van wantrouwen te steunen; voor hem vormen embryokweek en het schrappen van abortus uit het strafrecht de ondergrens.

Ook 50Plus speelt een rol: fractieleider Jan Struijs zegt fel tegen te zijn tegen voorgenomen bezuinigingen op de ouderenzorg en ziet dat als een zwaarwegend punt in de formatiegesprekken. Daarmee wordt duidelijk dat de beoogde minderheidsformatie van D66/CDA niet alleen op ethische bezwaren stuit, maar ook op sociale thema’s waar andere potentiële partners gevoelige grenzen hebben.

Politieke achterliggende realiteit is dat D66 – met 26 zetels, volgens het stuk evenveel als de uitgesloten PVV – probeert een coalitie te bouwen zonder brede parlementaire meerderheid, door voor verschillende onderdelen steun te zoeken bij uiteenlopende partijen. ChristenUnie en SGP geven nu aan dat ze niet als wisselgeld willen dienen voor medisch-ethische hervormingen die hun principes aantasten. Als die kwesties in een regeerakkoord terechtkomen, waarschuwen ze dat dat de formatie kan doen mislukken.

Kort gezegd: de formatieplannen van D66 en CDA zijn vroegtijdig in zwaar weer geraakt doordat christelijke partijen en 50Plus principiële bezwaren hebben op medisch-ethische en zorgfinanciële terreinen. Die tegenstand dwingt D66 tot een keuze: schuiven met hun ethische prioriteiten of doorgaan en risico lopen dat de beoogde minderheidsregeling geen houdbare basis krijgt.