Je kunt ademloos kijken naar 'Fortuyn: On-Hollands'

In dit artikel:

De achtdelige documentaire Fortuyn: On‑Holls plaatst de opkomst van Pim Fortuyn in een bredere maatschappelijke context en toont hoe zijn retoriek voortbouwde op jarenlang sluimerende onvrede. In vooral de tweede aflevering worden archiefbeelden gebruikt van politici als Joop den Uyl en Hedy d’Ancona die wijzen op groeiende armoede, hoge werkloosheid en ontoereikende uitkeringen, en van Wim Kok die na de val van de Muur kansen ziet in geopolitieke verschuivingen. Ook gewelddadige protesten bij asielzoekerscentra komen voorbij, en er is uniek gefilmde materiaal van Nederlanders met een migratieachtergrond voor wie die periode kantelend was.

De makers laten overtuigend zien dat Fortuyn niet uit het niets opdook maar een bestaande geest uit de fles haalde: maatschappelijke onzekerheid, woningnood en het afnemende vertrouwen in instituties maakten mensen ontvankelijk voor simplificerende schuldtoeschrijvingen. De serie is sterk gemonteerd en wisselt bekende fragmenten af met minder zichtbaar materiaal, wat het kijkproces spannend en indringend maakt. Het bitterzoete is dat veel racistische en polariserende uitspraken uit die tijd ook nu nog te horen zouden kunnen zijn, en er een directe lijn valt te trekken naar de recente electorale opmars van Geert Wilders en de PVV. Lokale waarschuwingen van PvdA’ers destijds werden genegeerd — een waarschuwing die de documentaire indringend actualiseert.