Jan wist precies hoe hij afscheid wilde nemen en had de datum in zijn agenda omcirkeld: 'Euthanasie'
In dit artikel:
Jan Lourens Grijpma wilde zijn leven bewust en zorgvuldig afsluiten en regelde dat jaren van tevoren. De 90‑jarige Amsterdammer, die na het overlijden van zijn vrouw in 2015 een wilsverklaring opstelde en lid werd van de NVVE, kreeg later de diagnose Alzheimer. Omdat behoud van zijn persoonlijkheid voor hem cruciaal was, omschreef hij duidelijk onder welke omstandigheden hij geen leven meer wilde voortzetten — het vooruitzicht van het verpleeghuis en het “verloren raken” van zichzelf waren voor hem ondraaglijk.
Zijn dochter Maria (65) uit Waalre, voormalig verpleegkundige, herkent bij hem een sterke behoefte aan structuur en controle; die drang maakte dat hij op tijd nadacht over het einde. Samen met haar en haar zus herschreef hij meerdere malen zijn wilsverklaring en verhuisde hij naar een verpleeghuis, waar zijn huisarts hem elke drie maanden bezocht en de wensen regelmatig besprak. De huisarts waarschuwde dat euthanasie alleen mogelijk is zolang hij nog wilsbekwaam was en zelf kon bevestigen dat hij dat wilde.
Het beslissende moment kwam in december 2022, toen een val en toenemende geheugenproblemen duidelijk maakten dat zijn helderheid achteruitging. Zijn familie drong aan om nu door te zetten: op het moment dat hij nog kon bevestigen wat hij wilde. Daarna concentreerde hij zich op zijn laatste periode: hij schreef afscheidsbrieven, nam afscheid van dierbaren en ontving gesprekken met geestelijke verzorging. Op 24 april had hij de datum van zijn euthanasie gepland; enkele dagen later was de begrafenis. Toen de huisarts hem die dag vroeg of hij euthanasie wilde, bevestigde hij dat luid en duidelijk.
Maria is opgelucht dat haar vader “op zijn moment” en zonder onnodig lijden kon sterven. Haar oproep is praktisch: bespreek tijdig je grenzen en wensen rond het levenseinde, leg ze vast in een wilsverklaring en update die regelmatig met naasten en de huisarts. Haar verhaal illustreert zowel de noodzaak van vroegtijdige besluitvorming bij progressieve ziekten als de beperkingen van euthanasie wanneer wilsbekwaamheid verloren raakt.