Jan Timman is een van de grootse kunstenaars op het gebied van eindspelstudies
In dit artikel:
Jan Timman stopt met het moderne wedstrijdschaak maar houdt zijn schaakleven levend op andere fronten. In een recent interview bevestigde hij aan Daan Hakkenberg van Het Parool — eind oktober 2025 — wat velen al vermoedden toen zijn naam op wedstrijduitslagen ontbrak: Timman blijft “schaakverslaafd” en zal boeken schrijven, artikelen publiceren en eindspelstudies blijven componeren, maar hij trekt zich terug uit competitieve partijen.
Grootmeester Hans Ree blikt in zijn wekelijkse column terug op tientallen jaren vriendschap, rivaliteit en bewondering. Ree ontmoette Timman voor het eerst in 1968 in Rotterdam tijdens een trainingsmatch; wat begon als oefening voor de toen 16‑jarige Timman, ontwikkelde zich snel tot een lange reeks confrontaties waarin Timman vanaf de jaren zeventig vaak de bovenliggende partij bleek. Ree herinnert zich ook persoonlijke details: jaren waarin ze bijna buren waren, Timmans ogenschijnlijke wanorde — stapels kranten, boeken en lege wijnflessen — en tegelijk een opmerkelijk vermogen om precies dat ene citaat uit de chaos tevoorschijn te halen.
Een hoogtepunt uit Timmans carrière dat Ree oproept is de kandidatenmatch tegen Nigel Short in 1993 in San Lorenzo de El Escorial. De confrontatie leidde tot een korte golf van schaakwoede in Nederland: politici maakten elkaar verwijten over dubbelspel en lafhartige ruilen, en de publieke betrokkenheid was groot. Ree beschrijft zijn eigen geïdentificeerde meeleven tijdens die gebeurtenissen en hoe de nationale aandacht voor Timman soms dicht tegen heroïsering aanschurkte.
Timman wordt geroemd als een van de productiefste en meest begenadigde schaakschrijvers en -componisten ter wereld. Sinds de jaren zeventig is hij prominent als maker van eindspelstudies; Ree noemt hem een kunstenaar in dat vakgebied. Tot op de dag van vandaag verschijnen bijna jaarlijks nieuwe boeken van zijn hand. Als voorbeeld verwijst Ree naar Timmans boek 100 Endgame Studies You Must Know (2024), en hij plaatst daarin een studie rond de zogenoemde Prokes‑manoeuvre — een thema dat Tim Krabbé hem ooit aanreikte en dat Timman later met behulp van de computer tot een volwaardige studie uitwerkte.
Ree benadrukt dat Timmans besluit geen neerslag is maar eerder een koerswijziging: het wedstrijdtoneel laat hij los, maar zijn invloed op het schaakleven blijft bestaan via schrijven, lesgeven en componeren — en daarmee blijft hij een grote inspiratiebron voor generaties schakers.