Ja, hij had charisma, maar bij Fortuyn was het ook gewoon erotiek
In dit artikel:
Menna Laura Meijers achtdelige documentaire Fortuyn: On-Hollands reconstrueert het leven van Pim Fortuyn, de stad Rotterdam en een Nederland dat aan het einde van de twintigste eeuw ontwricht raakt. Gepresenteerd als een omvangrijk epos — rijk aan archiefbeelden en spaarzame, doelgerichte talking heads — plaatst de serie Fortuyn niet alleen als flamboyante politiek leider, maar ook als symbool van bredere psychologische onrust in een veranderende samenleving. De recensie verscheen op 3 december 2025.
De film laat zien hoe Fortuyns charisma en provocerende openhartigheid (hij praat openlijk over seks, sigaren en verlangen) contrasteerden met de heersende preutsheid en politieke conventies. Meijer gebruikt alledaagse beelden uit Rotterdam — verpauperde wijken, café-eigenaars, kappers, villa’s — om de kloof te tonen tussen materiële achterstand en de veelal immateriële gevoelens van angst, vernedering en wanhoop die mensen voedden. Die emoties werden geregeld omgezet in verzet tegen migranten, gays en het politiek-bestuurlijke bestel.
De regisseur laat drie groepen stemmen aan het woord: ambtenaren en bestuurders uit het oude bestel, aanhangers die Fortuyn persoonlijk leerden kennen en jarenlang trouw bleven, en jongere bewoners uit de buurten die als bedreigend werden afgeschilderd. Door deze opbouw ontstaat een dubbel beeld: enerzijds de reële problemen in steden als Rotterdam, anderzijds de manier waarop die problemen werden gereduceerd tot een beeld van verval en dreiging — “het veranderende straatbeeld”.
Kernscènes werken sterk: een intieme auto-interview waarin Fortuyn seks als troost benoemt, zijn aanraking van GroenLinks-leider Paul Rosenmöller tijdens een debat, en een montage die witte grieven onmiddellijk laat rijmen met de gevoelens van migranten die zich in de steek gelaten voelen. Ook Paul Scheffers publieke rol in het debat over het “multiculturele drama” komt aan bod — een discussie die volgens de film verschoof van beleidszalen naar de grachtengordel en zo existentiële angst politiciseerde.
Meijer houdt de film zakelijk en onsentimenteel, maar wat eruit spreekt is diepe emotie: de ontluistering van een natiestandaard die zich graag tolerant noemde en tegelijkertijd vol vooroordelen zat. Fortuyn: On-Hollands toont niet alleen feiten en oorzaken, maar vooral de angsten en verlangens die tot haat konden leiden — en geeft, tegen alle verwachting in, ook stem aan degenen op wie die crisis werd geprojecteerd. De documentaire werkt als psychologisch portret van zowel een man als een land dat “de vijftig” nadert en zich niet langer vanzelfsprekend thuis voelt in een wereld die zichtbaar anderen toebehoort.