Israëlische leger gebruikt 3D-animaties die niet van inlichtingendiensten komen: "Stukje Schots museum in video's over Gaza"
In dit artikel:
Het Israëlische leger publiceerde sinds 7 oktober 2023 tientallen 3D-animaties waarin het beweert terreurlocaties in Gaza, Libanon, Syrië en Iran te tonen. Een internationaal journalistencollectief (onder meer +972 Magazine, Local Call, Viewfinder, SRF en The Ferret) onderzocht 43 van die video’s en ontdekte dat veel visuele onderdelen niet uit militaire inlichtingen komen maar uit commerciële 3D-bibliotheken, contentmakers en zelfs culturele instellingen.
Een opvallend voorbeeld is de animatie rond het Al-Shifa-ziekenhuis in Gaza, die op 27 oktober 2023 door premier Benjamin Netanyahu werd gedeeld en miljoenen keren werd bekeken. De video beeldde ondergrondse tunnels en een zogenaamd Hamas-commandocentrum af, maar onderzoekers vonden rondom de site winkelpuien met namen als 'Fabio's Pizzeria' en andere kant-en-klare elementen die normaal in videogames worden gebruikt. In totaal identificeerden de onderzoekers meer dan vijftig externe onderdelen die honderden keren in verschillende animaties terugkwamen: een parkeerplaats uit de Amerikaanse staat Washington, fragmenten van een scheepswerf uit Schotland en werkbanken, kasten en een elektriciteitskast die online stonden bij het Scottish Maritime Museum.
Interviews met betrokken soldaten en producenten, aangehaald in het onderzoek en besproken in de VRT-podcast Het Uur van de Waarheid, maken duidelijk dat esthetiek en dramatische werking vaak zwaarder wogen dan nauwkeurige reconstructie. Onderzoekers stelden vast dat sommige scènes simpelweg werden hergebruikt of ingevulde details bevatten — meubels, meters of de veronderstelde hoeveelheid wapens — die niet geverifieerd konden worden. Omdat veel doelwitten ondergronds liggen, in gesloten of gebombardeerde gebieden, is onafhankelijke verificatie na de aanval vaak onmogelijk.
De onderzoekers waarschuwen dat die mix van echte satellietbeelden en niet-geverifieerde 3D-visualisaties misleidend kan zijn, zeker wanneer nieuwsmedia clips overnemen zonder te benadrukken dat het om partijgebonden animaties en claims gaat. Volgens hen wordt in veel video’s weliswaar kort vermeld dat het illustraties zijn, maar die aanduiding valt weg tussen echte beelden en bombardementregistraties.
Het Israëlische leger reageerde op het onderzoek met de stelling dat beweringen over onnauwkeurigheden ongerechtvaardigd zijn en dat alle inhoud gebaseerd zou zijn op geverifieerde inlichtingen uit meerdere bronnen. Kritische journalisten en factcheckers houden vol dat transparantie over bronnen en een duidelijke waarschuwing bij zulke animaties essentieel is om te voorkomen dat ze als feitelijke weergave van gebeurtenissen blijven hangen in de informatieoorlog. Kortom: de visueel overtuigende 3D-filmpjes blinken uit in uitstraling, maar niet noodzakelijk in controleerbare nauwkeurigheid.