Islamitische leraren doen buiten klaslokaal ondemocratische uitspraken
In dit artikel:
Een Nieuwsuur-onderzoek laat zien dat islamitische godsdienstleraren die op basisscholen lesgeven buiten de klas regelmatig opvattingen verspreiden die haaks staan op de democratische waarden die scholen moeten uitdragen. In online terug te vinden lezingen stellen sommige docenten dat vrouwen gehoorzaam moeten zijn aan mannen, promoten anderen lijfstraffen uit de sharia als afschrikmiddel, en kraakten er sprekers die democratie afwezen ten voordele van een bestuur door een selecte groep deskundigen. Ook klonk er openlijke minachting richting christendom en jodendom en werden vrouwen- en feminismekritische complottheorieën gedeeld.
De sprekers werken of werkten via gastdocentschappen voor ten minste drie schoolbesturen. Omdat deze leraren een informele rol hebben binnen scholen, kunnen hun uitspraken alsnog invloed uitoefenen op leerlingen en ouders. Dat roept de vraag op waar de voorbeeldfunctie van een leraar ophoudt: besturen stellen dat uitlatingen in privé onder vrijheid van meningsuiting vallen, terwijl de PO-Raad benadrukt dat de maatschappelijke voorbeeldrol ook buiten de schoolmuren doorwerkt en oproept tot duidelijke afspraken over publieke uitlatingen van personeel.
Concreet noemen de onderzoekers meerdere voorbeelden: aansporingen aan mannen om hun vrouwen te controleren op het dragen van een hoofddoek, aanbevelingen dat vrouwen vooral thuis of in de moskee zouden moeten bidden, en het gebruik van extreme lijfstraffen (zoals amputatie) in lezingen om criminaliteit te ontmoedigen. Religiewetenschapper Pooyan Tamimi Arab zegt dat zo’n onkritische verheerlijking van lijfstraffen strijdig is met het uitgangspunt dat zulke straffen niet thuishoren in een democratisch rechtssysteem.
De betrokken schoolbesturen reageerden verschillend. NOOR benadrukt de scheiding tussen privé-uitingen en schoolpraktijk; IEZO meldt dat een ingehuurde docent vertrokken is, maar die persoon verscheen later nog bij een schoolactiviteit online; Al Amana zegt dat uitspraken buiten werktijd niet per se het standpunt van de school weerspiegelen. De stichting Al-Andalous, geleid door een islamdocent, startte een aanvalscampagne tegen Nieuwsuur en de journalist, en suggereert selectieve berichtgeving en stigmatisering van moslims — ondanks dat Nieuwsuur ook naar soortgelijke kwesties bij reformatorische scholen onderzoek deed.
Het onderzoek wijst op een spanningsveld tussen vrijheid van meningsuiting en de plicht van onderwijsinstellingen om leerlingen te vormen volgens democratische waarden, en onderstreept de behoefte aan scherpere richtlijnen en toezicht op de publieke uitingen van leraren.