Is politiek in Kirgizië dood? Niemand lijkt geïnteresseerd in de nakende parlementsverkiezingen
In dit artikel:
Op 30 november staan in Kirgizië parlementsverkiezingen gepland, maar het gebruikelijke politieke vuurwerk is vrijwel verdwenen: kiezers tonen weinig interesse, campagnes zijn kleurloos en ook kandidaten lijken ongeïnspireerd. Waar eens massa’s demonstranten, luidruchtige debatten en uitbundige campagnetours de democratische competitie vormden, heerst nu apathie en voorzichtigheid.
De ontevredenheid wortelt in de recente geschiedenis. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie hield Kirgizië zijn eerste echte verkiezingen in 1995 en kende het land aanvankelijk hoogoplopende participatie (bijvoorbeeld 96,4% bij het constitutionele referendum van 1998). Die hoop liep echter spaak: de Tulpenrevolutie van 2005 joeg president Askar Akayev weg na jaren van vermeende corruptie en nepotisme. In 2010 werd ook president Koermanbek Bakijev afgezet. Die cycli van protesten en politieke instabiliteit lieten de formele democratische instituties keer op keer beschadigd achter.
De beslissende klap kwam in 2021, toen een referendum de macht van het parlement inperkte en president Sadyr Japarov veel grotere bevoegdheden gaf. De kiesopkomst ging daarbij dramatisch omlaag (rond 35%), wat voor veel burgers het teken was dat vrije politieke inspraak er niet meer op stond. Sindsdien functioneren verkiezingen vaker als schijnvertoning: het parlement verloor veel van zijn invloed en de macht verschoof naar het presidentschap.
Die verandering is zichtbaar in het openbare leven. Onafhankelijke media als Kloop en Azattyk zijn grotendeels verdwenen, kritische geluiden op sociale media worden afgeremd door de dreiging van zware straffen en mensen passen zelfcensuur toe. Activisten richten zich op overleven en massale protesten zijn zeldzaam. Campagnes zijn soberder; waar vroeger artiesten en optredens stemvee aantrokken, domineren nu bloggers en influencers het online debat. Veel kandidaten zijn ofwel oude bekenden of onbekenden, en de politieke competitie mist urgentie.
Het gevolg is politieke verlamming waarin stabiliteit vaak verward wordt met het verdwijnen van democratische dynamiek. Als de huidige trend doorzet zonder tegenwicht, groeit het risico dat Kirgizië steeds meer richting een autoritair model schuift — een ontwikkeling die door velen met zorg wordt bekeken.