NU+ | Inwoners hebben weinig te zeggen over verdwijnen Moerdijk

In dit artikel:

Het dorp Moerdijk staat ter discussie omdat de gemeente ruimte wil maken voor uitbreiding van industrie; een definitieve beslissing moet op 1 december vallen door de gemeenteraad samen met provincie en Rijk. Juridisch gezien kan een gemeente een dorp laten verdwijnen, maar dat gebeurt niet ineens: er gaat eerst een ruimtelijk besluit aan vooraf, gevolgd door procedures en mogelijk beroep bij de Raad van State.

Advocaat en onteigeningsrechtspecialist Jacques Sluysmans legt uit dat gemeenten eerst met grondeigenaren proberen te onderhandelen. Lukt dat niet, dan is onteigening het beschikbare instrument om te voorkomen dat een klein aantal tegenstanders een al goedgekeurd plan blokkeert. De rechtbank speelt een doorslaggevende rol als het tot onteigening komt: zij beoordeelt of de grond werkelijk nodig is en bepaalt uiteindelijk de uitkomst.

Bewoners hebben formeel recht om tegen besluiten te procederen en op een schadevergoeding voor verlies en kosten (zoals de waarde van de woning, verhuis- en herhuisvestingskosten). In de praktijk staan individuele burgers echter op een zwakke positie; als de ruimtelijke herbestemming eenmaal is vastgesteld, is het moeilijk die terug te draaien. Sluysmans verwacht dat bij een doorgang van het project er ook wordt nagedacht over maatregelen om mensen tegemoet te komen, bijvoorbeeld voorrangsregelingen bij nieuwbouw.

Historische voorbeelden tonen dat dit precedent heeft: de dorpen Blankenburg en Nieuwesluis werden opgeofferd voor haven- en industriegebieden als Europoort en Botlek; ook natuurgebied De Beer verdween door baggerwerkzaamheden. Stadshistoricus Paul van der Laan benadrukt dat Rotterdam in de loop van de negentiende en twintigste eeuw herhaaldelijk het landschap aanpaste en dat bij zulke uitbreidingen de bewoners meestal het onderspit delven.

Kortom: juridisch mogelijk en historisch gezien niet ongewoon, maar politiek en sociaal gevoelig — voor Moerdijk staat nog één formele beslissing uit, waarna onderhandelingen, compensatie en mogelijk onteigening volgen.