„Inwoner sloppenwijk extra hard geraakt door klimaatverandering"
In dit artikel:
Onderzoekers van het Observatório das Baixadas stellen dat overstromingen en hittestress vooral de sloppenwijken (favelas) van Belém treffen — een voorbeeld van milieuracisme. In de boekclub Gueto Hub in favela Jurunas presenteerden medeoprichters Waleska Queiroz en Andrew Leal hun werk; Leal vertaalde tijdens de bijeenkomst naar het Engels. De naam van hun centrum verwijst — letterlijk ‘lage landen’ — naar de economisch achtergestelde wijken die in laaggelegen zones langs rivieren of de kust liggen en daardoor extra kwetsbaar zijn voor overstromingen en modderstromen.
De onderzoekers leggen uit dat rampen niet alleen directe slachtoffers en materiële schade veroorzaken, maar ook langdurige geestelijke en gezondheidsproblemen. In veel wijken ontbreekt degelijke riolering, waardoor bij hoogwater rioolwater door de straten stroomt en kinderen in verontreinigd water spelen. Leal vertelt dat dit huidinfecties en door parasieten veroorzaakte ziektes heeft opgeleverd bij bewoners; hij toont littekens als bewijs van dergelijke gezondheidsgevolgen.
Met digitale kaarten laten Queiroz en Leal zien dat de wijken met de grootste kans op overstromingen en hitte-eilanden vrijwel samenvallen met die waar veel mensen met inheemse of Afrikaanse achtergrond wonen. Tegelijkertijd blijken rijkere, overwegend witte buurten betere afvalwaterinfrastructuur en meer volwassen bomen (zoals mangobomen) te hebben, die de hitte dempen. Dat ongelijk verdeelde milieu- en klimaatrisico is volgens hen een duidelijk patroon van milieuracisme.
Het observatorium benadrukt ook cijfers: tussen 1991 en 2023 troffen klimaatrampen naar schatting 23 miljoen Brazilianen; veel van hen zullen in perifere wijken hebben gewoond. In Belém is al ongeveer twintig jaar sprake van zeer slechte infrastructuur voor afvalwater, wat een sleutelprobleem vormt. Aanbevolen oplossingen zijn een goed functionerend rioolsysteem, meer groenaanplant om hittestress te verminderen, effectieve waarschuwingssystemen voor rampen en beleid dat samen met bewoners wordt ontworpen, zodat maatregelen aansluiten bij lokale behoeften. De aanstelling van een Braziliaanse minister voor de periferie wordt gezien als een stap, maar lokale en staatsmaatregelen blijven cruciaal om structurele ongelijkheid weg te nemen.